Ауызша корпус

Сұхбат беруші	Орфография	Cөйлеуші орфоэпиясы	Бейнефильм	Oрфоэпиялық норма
Әзілхан Нұршайықов	Менен кейін әкемнің інісі, әкемнің аты Нұршайық, әкемнің інісі Ниғат деген кісі, әскерге алынды. Бір үйден үшеуміз аттандық . Ерекше есте қалғаным, шешем ауырып жатыр еді. Біз, шана-шана болып, пар-пар аттың ұшын шегіп ауылымыздан шыға берген уақытта, алғашында ауылдың ішін аралап, әр үйге кіріп-шығып қоштасып, сөйтіп енді мектептің жанынан жолға аудан орталығына шыға берген кезде жаңағы үйде ауырып жатқан шешем алдымыздан шықты.	↑ менен кейін әкемнің інісі → // әкемнің аты нұршайық → // әкемнің інісі ниғат деген кісі → // әскерге алынды ↓ /// ↑ бір үйдөн үшөуміс → / аттандық ↓ /// ↑ ^йерекше ^йесте қалғаным → // шешем ауұрұп жатыр ^йед ↓ /// ↑ біз → / шана-шана болып → // пар-пар аттың ұшұн шегіп ауұлұмыздан шыға берген ұуақытта → // алғашында ауұлдың ішін аралап → // әр үйге кіріп-шығып қоштасып → // сүйтіп ^йенді мектептің жанынан жолға ы... аудан ^уорталығына шыға бергең ͡ гезде жәңәғы үйде ауұрып жатқан шешем алдымыздан шықты ↓ ///	▶	↑менеңгейін әкемнің͡ інісі → // әкемнің͡ аты͡ нұршайық → // әкемнің͡ інісі ныйғат дегең͡ гісі → // әскерг'алынды ↓ /// ↑ бір үйдөн үшөумүз ͡ аттандық ↓ /// ^й ерек̊ше ^й есте͡ ғалғаным → // шешем ауұрұб̊ ͡ жатыр ͡ еді ↓ /// ↑ біз → / шана-шана ͡б̊олұп → // парпар аттың ұшұн ͡ жегіб̊ // ауұлұмұздан шыға ͡б̊ерген ^ұуақытта → // алғашынд 'ауұлдұң ͡ ішін аралап → // әр үйгө ͡ гіріп̊͡ шығып қоштасып → // сөйтүп ^йенді / мектептің ͡ жан^ынан жолға / аудан ^уорталығына шыға͡ б̊ергеңгезде → // жаңағы үйдө / ауұрұп ͡ жатқан шешем алдымыздан шықты ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Алдымыздан шыққанда зымырап келе жатқан екі пар ат, үлкен енді мықты пар аттар ғой, екеуі де аузымен қыстеп тұрған пар ат, зымыратып келе жатқан кезде ана кісі алдан шыға келді. Сол кезде мен қорықтым әй шешемді таптап кетеді-ау мына аттар деп.	↑ алдымыздан шыққанда зымырап кележатқан ^йекі парат → // үлкен ^йенді мықты параттар͡ ғой → // ^йекеуі ͡ де аузымен қыстеп тұрған парат → // зымыратып кележатқаң ͡ гезде ана кісі алдан шыға келд ↓ /// Сол ͡ гезде мен қорықтым әй шешемді таптап кетеді͡ ау мына аттар деп ↓ ///	▶	↑ алдымыздан шыққанда / зым^ырап кележатқан ^йекі пар ͡ ат → // үлкөн / ^йенді мықты пар ͡ аттарғой → // ^йекеуү͡ дө ауұзұмен қыстеп тұрғам͡ пар ͡ ат → // зым^ыратып кележатқаң͡ гезде / ана ͡ гісі алданын шыға͡ гелді ↓ /// ↑ солгезде / мең͡ ғорұқтұм / әй шешемді таптап кетед'ау / мын'аттар деп ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Неге екенін білмеймін шешем екі қолын жайып, жаңағы атардың алдына тұра қалған уақытта, аттар екеуі бірдей лоқ етіп тоқтай қалды. Сөйтіп шешемді баспай аман қалды. Шешемнің айтқаны: «- Қалқам сен, соғыстан аман келесің, бірақ, әкең келе ме ағаң келе ме оны білмеймін, сен келесің жолың болсын, қалқам» деді. Мінеки, күні бүгінше көз алдыма осы сурет келеді де тұрады. Команда болады, ол тоқтаңдар осы арада демаласыңдар деген сөз. Сол жаяу-жалпылы жүріп келе жатқан, шаршап келе жатқан адамдар жата-жата қалады, ал мен отыра қалып зат қапшығымнан Абайды суырып алып, Абайды оқи бастаушы едім.	↑ неге ^йекенін білмеймін шешем ^йекі қолұн жайып → // жаңағы атардың алдына тұра қалған ұуақытта → // аттар ^йекеуі бірдей лоқ ^йетіп тоқтай ͡ ғалт ↓ /// ↑ сүйтіп шешемді баспай аман қалд ↓ /// ↑ шешемнің айтқаны: «- қалқам сен → // соғыстан аман келесің → // бірәқ → / әкең келеме әғәң келе ͡ ме ^уоны білмеймін → // сен келесің жолұң болсұн → // қалқам» деді ↓ /// ↑ мінеки → / күні бүгүнше көзалдыма ^уосы сурет келет ͡ те ͡ тұрат ↓ /// ↑ каманда болад → // ^уол тоқтаңдар ^у ос'арада демаласыңдар деген сөз ↓ /// ↑ сол жайау-жалпылы жүрүп келе жатқан → // шәршәп келе жатқан адамдар жата-жата қалат → // ал мен ^уотырағалып зат қап̊шығымнан аб̊айды сұурап алып → // аб̊айды ^уоқи бастаушы ^йедім ↓ ///	▶	↑ нег'екенім͡ білмеймін / шешем ^йекі ͡ғолұн жайып → // жаңағ'аттардың алдына тұра͡ ғалған ^ұуақытта → // аттар ^йекеуү͡ б̊ірдей ^ылоқ ^йетіп / тоқтай͡ ғалды ↓ /// ↑ сөйтүп̊ ͡ шешемді͡ б̊аспай / амаң͡ ғалды ↓ /// ↑ шешемнің айтқаны → / қалқам сен → / соғұстан амаң͡ гелесің → // бірақ → / әкең ͡геле͡ ме → / ағаң ͡геле͡ ме / ^уонұ͡ б̊ілмеймін → // сең͡ гелесің / жолұң͡ болсұн → // қалқам деді ↓ /// мінекей → // күнү͡ б̊үгүншө͡ гөзалдыма/ ^уосұ сұурөт келеді͡ де тұрады ↓ /// ↑ команда͡ б̊олады → // ^уол тоқтаңдар / ^уос'арада демаласыңдар деген сөз ↓ /// ↑ сол жайау͡ жалпылы жүрүп кележатқан → // шаршап кележатқан адамдар / жата͡ жата͡ ғалады → // ал мен ^уот^ұра ͡ ғалыб̊ / зат қап̊шығымнан аб̊айды сұуұрұб̊͡ алып → // аб̊айды оқұй ͡ бастауш'едім ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Жігіттерге, әй жігіттер бері келіңдерші мынау Тоғжанның суретін тыңдаңдаршы дейтін едім. Сонда Тоғжанды жазушының суреттеген жері екі құлағында шолпысы сылдырлап, екі құлағында сырғасы бар деп керемет айтатын жері бар еді ғой, соны айтқан уақытта жігіттер жанданып, рахаттанып кететін. Ой шіркін-ай, ой Тоғжан-ай десетін еді. Сөйтіп олар шаршағандарын ұмытып кететін еді. Соғыстан келгеннен кейін мен осы сол Абайдың кітабын жоғалтпай алып келіп университетке түсемін.	жігіттерге → / әй жігіттер бергеңдерші мынау Тоғжанның суретін тыңдаңдаршы дейтін ^йедім ↓ /// ↑ сонда тоғжанды жазушының суреттеген жері ^йекі құлағында шолпысы сылдырлап → // ^йекі құлағында сырғасы бар деп керемет айтатын жері баредіғой → // соны айтқан ұуақытта жігіттер жанданып → // рахаттанып кететін ↓ /// ↑ ^уой шіркін-әй → // ^уой тоғжан-ай десетін ^йед ↓ /// ↑ сүйтіп ^уолар шаршағандарын ұмұтып кететін ^йед ↓ /// соғыстан келгеннен кейін мен ^уосұ сол аб̊айдың кітәбын жоғалтпай алып келіп университетке түсем ↓ ///	▶	↑ жігіттерге → // әй жігіттер / бері͡ геліңдерші / мынау тоғжанның сұурөтүн тыңдаңдаршы дейтін͡ едім ↓ /// ↑ сонда тоғжанды / жазұушұнұң сұурөттөгөн жері / ^йекі͡ ғұлағында шолпұсұ сылдырлап → // ^йекі͡ ғұлағында сырғасы͡ б̊ар деп / керемет айтатын жері͡ б̊ар͡ едіғой → // сон'айтқан ^ұуақытта жігіттер жанданып → // ^ырақаттанып кететін ↓ /// ↑ ^уой шіркін͡ әй ↑ // ^уой тоғжан͡ ай десетін ^йеді ↓ /// ↑ сөйтүп ^уолар / шаршағандарын ұмұтұп кететін ^йеді ↓ /// ↑ соғұстаң͡ гелгеннеңгейін мен/ ^уосұ сол аб̊айдың͡ гітәб̊ын жоғалтпай /алып͡ келіп / үунійверсійтетке түсөмін ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Мұхтар Әуезов университетте сабақ береді екен. Бір сабақтан Мұқаңа сол кітапты көрсеттім, кітапты көрсеткеннен кейін кітап кім қатты тебіренді, Мұқаң марқұм, қатты тебіреніп: «Қарағым Әзілхан біздің үйден соғысқа ешкім барған жоқ деп жүрсем, мен барғам жоқ, басқа мылтық арқалап ешкім майданға барған жоқ, тегі біздің үйден барған адамдар бар екен ғой ол кім Абай екен ғой, Тоғжан екен ғой деп сүйдеді. «Атамыз Жамбыл ақынға » деген өлең жаздым.	↑ мұқтар әуезов университетте сабақ береді ^йекен ↓ /// ↑ бір сабақтан мұқаңа сол кітәпты көрсеттім → // кітәпты көрсеткеннен кейін кітәп ә... кім қатты тебіренді → // мұқаң марқұм → // қатты тебіреніп: «қарағым әзілқан біздің үйдөн соғысқа ішкім барған жоқ деп жүрсем → // мен барғам жоқ → // басқа мылтық арқалап ішкім майданға барған жоқ → // тегі біздің үйдөн барған адамдар бар ^йекеңғой ^уол кім аб̊ай ^й екеңғой → // тоғжан ^йекеңғой деп сүйдеді ↓ /// ↑ «атамыз жамбыл ақынға» деген ^уөлең жаздым ↓ ///	▶	мұхтар әуөзов / үунійверсійтетте саб̊ақ͡ переді ^йекен ↓ /// ↑ бір саб̊ақтан мұқаңа/ сол͡ гітәпты͡ гөрсөттүм → // кітәпты͡ гөрсөткөннеңгейін /кітәп кім қатты теб̊іренді ↓ /// ↑ мұқаң марқұм → // қатты теб̊іреніп → // ↑ қарағым ͡ әзілхан / біздің үйдөн соғұсқа/ ^йешкім ͡ барған жоғ ͡деб̊ жүрсөм → // мем͡ барғам͡ жоқ → // басқа мылтығ͡ арқалап/ ^йешкім майдаңға͡ б̊арған ͡ жоқ → // тегі͡ б̊іздің үйдөм͡ барған адамдар͡ б̊ар ^йекеңғой // ^уол͡ гім / аб̊ай ^йекеңғой → // тоғжан ^йекеңғой деп̊͡ сүйдөдү ↓ /// ↑ «атамыж͡ жамбыл ақыңға» деген ^уөлөң жаздым ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Уа: қадірлі атажан.Ұлы үшін ұлға аттанған,Ұлдарыңыз сеніңіз, Жауды аяусыз қырамыз,Таусылмаса деміміз. деп Жәкеңе ең соңында ант берген едік. Бұл хатқа бригаданың жақсы таңдаулы адамдары, менен бастап қол қойдық, ең соңында бригаданың коммисары Сақтаған Бәйіш қол қойды. Осы хатқа Жәкең жауап жіберді «Жүз жасаған жүректен» деген. Жәкеңнің өлеңі бізге жазған хатында былай аяқталған еді.	↑^ұуа: қарағым балалар ↓ // ↑ ^йер бұлденбей не ͡ дейін → // ↑ ^йереуүлді майданда → ↑ үстөм болсұн мерейің ↓ // ↑ жауды жеңіп талқандап → // ↑ келгеніңде көрейін → // ↑ қәһәрманым // күнім деп → // ↑ беттеріңнен өб̊ейін ↓ // деп жамбылдың қатын біз строй-стройда тұрұп біз ^уоқып тыңдадық ↓ /// ↑ сонда ана тыңдап тұрған жігіттердің барлығы жылап → // ^йегіліп тұрды ↓ /// ↑ ^уөзүнің үйүнен → / өзінің әкесінен келген қат сыйақты болған ^йед ↓ /// ↑ мінеки жәкеңнің қатының әсері керемет күшті болды ↓ /// ↑ бізге күш-қуат жігер берді ↓ ///	▶	↑ ^ұуа ↑ қәдірл'атажан → // ↑ ұл'үшүн / ұлғ'аттаңған → // ↑ ұлдарыңыз / сен^іңіз→ // ↑ жауд'айаусұз / қырамыз → // ↑ таусұлмаса дем^іміз → // деп жәкеңе / ^йең соңұнда / ант͡ перген ^йедік ↓ /// ↑ бұл͡ ғатқа брыйгаданың жақ̊сы таңдаул'адамдары → // менем͡ бастап қол͡ ғойдұқ → // ^йең соңұнда брыйгаданың͡ гомыйссары сақтағам͡ бәйіш қол͡ ғойдұ ↓ /// ↑ ^уосұ͡ ғатқа жәкең жауаб̊ жіб̊ерді // «жүжжасаған жүрөктөн» деген ↓ /// ↑ жәкеңнің ^уөлөңү͡ б̊ізге жазғаң͡ ғатында͡ б̊ылай айақталған͡ еді ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Баукең келген күні, Баукеңе бардым. Баукеңе барып едім, Баукең былай қабағын түйіп қарсы алды. Немене, ол мақаланы саған мен жазып беруім керек пе деп ақырды. Сосын кругом деп айғай салды, мен жалп беріп сол жаққа қарай бұрыла бергенімде, Бәуке: дат деді. Бұл «дат» деген сөз қазақтың бір тамаша сөзі, екінің бірінің аузынан түсе бермейтін ескі сөз, қадірлі сөз. Соны Баукең білгіш адам ғой, сол сөзді естігенге көңілі жібіді ме маған, датың болса айтқын деді. Жаңағыдай айғай салмай, жұмсақ жылы дауыспен айтты.	↑ бәукең келген күні → // бәукеңе бардым ↓ /// ↑ бәукеңе барып едім ↓ /// ↑ бәукең → / былай қабағын түйүп қарсы алд ↓ /// ↑ немене → / ^уол мақаланы саған мен жазып беруім керек ͡ пе деп ақырды ↓ /// ↑ сосын кругом деп айғай салды → // мен жалп беріп сол жаққа қарай бұрыла бергенімде → // бәуке: дәт деді ↓ /// ↑ бұл «дәт» деген сөз қазақтың бір тамаша сөзі → // ^йекінің бірінің аузұнан түсе бермейтін ^йескі сөз → // қадірлі сөз ↓ /// ↑ соны бәукең білгіш адамғой → // сол сөзді ^йестігенге көңілі жібіді ͡ ме маған → // дәтің болса айтқын дэді ↓ /// ↑ жаңағыдай айғай салмай → // жұмсақ жылы дауспен айтты ↓ ///	▶	↑ бәукөң ͡гелгеңгүнү → // бәукөңө͡ б̊ардым ↓ /// ↑ бәукөңө͡ б̊арып͡ едім→ // бәукөң / былай͡ ғаб̊ағын түйүп қарс'алды ↓ /// ↑ немене → / ^уол мақаланы саған мен жазыпперүуүм͡ герек͡ пе͡ деб̊ ақырды ↓ /// ↑ сосұң ͡ грұугом деп / айғай͡ салды ↓ /// мен жалпперіп / сол жаққа͡ ғарай / бұрұла͡ б̊ергенімде → // бәукө → / дәт деді ↓ /// ↑ бұл «дәт» деген сөз // қазақтың бір тамаша сөзү → // ^йек^інің бір^інің аузұнан түсө͡ б̊ермейтін // ^йескі сөз → // қәдірлі сөз ↓ /// ↑ сонұ б̊әукөң / білгіш͡ адамғой → // сол сөздү ^йестігеңге / гөңүлү ͡ жіб̊іді͡ ме // маған → / дәтің болса / айтқын деді ↓ /// ↑ жаңағыдай айғай͡ салмай → // жұмсағ͡ жылы дауұспен айтты ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Бауке мен теріс қарап тұрмын ғой өзіңізге қарауға рұқсат етіңіз бұрылуға дедім, бұрылғын деді. Баукең ылғи айтқын, бұрылғын, барғын, келгін деп сөйлейтін еді. Жалт бұрылдым дағы қойнымдағы жазып әкелген төрт бет қағазымды суырып алып, аяғымды сарт деп басып барып, апарып қолына бердім. Баукең бірінші бетін ақтарып оқып шықты, екінші бетін оқи бастаған уақытта әлгі салпиып тұрған, едірейіп тұрған мұрты орнына түсті салпиып, үшінші бетін оқығанда кірпідей тікірейіп тұрған шаш бәрі жымпиды да қалды. Төртінші бетті оқып болғаннан кейін ол кісі барды да это серьезно деді.	↑ бәуке мен теріс қарап тұрмғой өзіңізге қарауға ұрұқ̊сат ^йетіңіз бұрұлуға дедім → // бұрұлғын деді ↓ /// ↑ бәукең ылғый айтқын → // бұрұлғын → / барғын → / келгін деп сөйлейтін ^йед ↓ /// ↑ жалт бұрылдымдағы ы... қойнымдағы жазып әкелген төрт бет қағазымды сұуұрып алып → // айағымды сарт деп басып барып → // апарып қолына бердім ↓ /// ↑ бәукең бірінші бетін ақтарып ^уоқып шықты → // ^й екінші бетін ^уоқый бастаған ^ұуақытта әлгі салпиып тұрған → // ^йедірейіп тұрған мұртұ ^уорнына түсті салпиып → // үшінші бетін ^уоқығанда кірпідей тікірейіп тұрған шәш бәрі жымпиды ͡ да ͡ ғалды ↓ /// ↑ төртінші бетті ^уоқып болғаннан кейін ^уол ͡ гісі барды ͡ да это серезна деді ↓ ///	▶	↑ бәукө / мен теріс қарап тұрмұңғой // ^уөзүңүзгө қарауға / ^ұрұқсат ^йет^іңіз͡ б̊ұрұлұуға дедім → // бұрұлғұн деді ↓ /// ↑ бәукөң ылғый // айтқын → / бұрұлғұн → / барғын → / келгін деп // сөйлөйтүн͡ еді ↓ /// ↑ жалт͡ пұрұлдұмдағы // қойнұмдағы жазыб̊ ͡ әкелген төртпет қағазымды / сұуұрұп͡ алып → // айағымды сарт деп / басып͡ парып → // апарып қолұна͡ б̊ердім ↓ /// ↑ бәукөң бірінші͡ б̊етін ақтарып / ^уоқұп̊͡ шықты → // ^йекінші͡ б̊етін ^уоқұй ͡ б̊астаған ^ұуақытта // әлгі салпыйып͡ тұрған → // ^йед^ірейіп ͡ тұрған мұртұ / ^уорнұна түстү салпыйып → // үшүншү͡ б̊етін ^уоқұғанда // кірпідей тік^ірейіп тұрған шәш / бәрі жымпыйды͡ да͡ ғалды ↓ /// ↑ төртүншү͡ б̊етті ^уоқұпполғаннаңгейін // ^уолгісі͡ б̊арды͡ да / это серезна деді ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Мынау тұрған Жомартбек, мынау тұрған Меңтай, мынау тұрған Тана, мынау тұрған Заман, мынау тұрған Майра. Жағдайым келмегеннен кейін, бір күні қыздарыма айттым, қыздарымның бәрі мені жақсы көретін, бәрімен сырлас едім, дос едім қыздарменен тегіс. Ал қыздар мен оқуды тастап кеткім келеді... Неге? Осылай да осылай жағдайым ауыр, тұрмысым нашар. Сондықтан елге барып бір жерге қызмет істесем, деген ойдамын дедім.	↑ мынау тұрған жомартпек → // мынау тұрған меңтай → // мынау тұрған Тана → // мынау тұрған заман → // мынау тұрған майра ↓ /// ↑ жәғдәйім келмегеннең͡ гейін → // біргүні қыздарыма айттым → // қыздарымның бәрі мені жақ̊сы ͡ гөретін → // бәрімен сырлас ^йедім → // дос ^йедім қыздарменен тегіс ↓ /// ↑ ал қыздар мен ^уоқуды тастап кеткім келет... ↑ Неге ↑ ^уосылай͡ да ^уосылай жағдайым аұуұр → // тұрмұсұм нәшәр ↓ /// ↑ сондықтан ^йелге барып біржерге қызмет істесем → // деген ^уойдамын дедім ///	▶	↑ мынау тұрған жомартпек → // мынау тұрған меңтай → // мынау тұрған тана → // мынау тұрған заман → // мынау тұрған майра ↓ /// ↑ жағдайым ͡ гелмегеннеңгейін → // біргүнү қыздарым'айттым → // қыздарымның бәрі мені жақ̊сы͡ гөрөтүн → // бәр^імен сырлас ^йедім → // дос ^йедім қыздарменен тегіс ↓ /// ↑ ал͡ ғыздар / мен ^уоқұудұ тастап кеткім͡ геледі ↓ /// ↑ неге ↑ /// ↑ ^уосұлай͡ да͡ осұлай жағдайым аұуұр → // тұрмұсұм нашар ↓ /// ↑ сондұқтан ^йелге͡ б̊арыппір / жерге қызмет істесем // деген ^уойдамын дедім ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Сонда қыздар баж ете түсті, ойбай аға, өзге кетсе де сіз кетпеңіз, өзге бітірмесе де, университетті сіз бітіріңіз, біз сізге көмектесеміз деді. Қалай көмектесесіңдер? Күн сайын біз үйімізге шақырамыз дағы, әрқайсымыз бір тойдырып жібереміз сізді. Қазақтың бір тойғаны шала байығаны дегені, 30 кісілерден тойып шыққаннан кейін, қайтадан тағы бастаймыз, сөйтіп барып сіз университетті бітіресіз, біз көмектесеміз сізге дейді. Олар айтқанын орындады, сөйтіп барып мен университетті бітірдім, университетті бітіргеннен кейін үлкен-үлкен қызметтерде болдым.	↑ сонда қыздар баж ^йете түстү → // ^уойбай аға → / ^уөзге кетс̆е ͡ де сіз кетпеңіз → // ^уөзге бітірмесе ͡ де → / университетті сіз бітіріңіз → // біз сізге көмектесеміз дед ↓ /// ↑ қалай көмектесесіңдер ↑ /// ↑ Күнсайын біз үйүмүзге шақырамыздағы → // әрғайсымыз бір тойдырып жібереміз сізді ↓ /// ↑ қазақтың бір тойғаны шала байығаны дегені → // 30 кісілерден тойып шыққанннан кейін → // қайтадан тағ бастаймыз → // сөйтіп барып сіз университетті бітіресіз → // біз көмектесеміз сізге дейді ↓ /// ↑ ^уолар айтқанын ^уорұндады → // сүйтіп барып мен университетті пітірдім → // университетті пітіргеннен кейін үлкен-үлкен қызметтерде болдым ↓ ///	▶	↑сонда ͡ғыздар͡ б̊аж ^йете түстү → // ^уойб̊ай аға → / ^уөзгө кетčе͡ де / сіз͡ гетпеңіз → // ^уөзгө͡ б̊ітірмесе͡ де → / үунійверсійтетті сіз͡ б̊іт^іріңіз → // біссізге͡ гөмөктөсөмүз деді ↓ /// ↑ қалай͡ гөмөктөсөсүңдер ↑ /// ↑ күн͡ сайым͡ біз үйүмүзгө шақ^ырамыздағы → // әрғайсымыз͡ б̊ір / тойдұрұб̊ жіб̊ереміс͡ сізді ↓ /// ↑ қазақтың бір тойғаны / шала͡ б̊айығаны дегені → // ^уотұз͡ гіс^ілерден тойұп̊͡ шыққаннаңгейін → // қайтадан͡ тағы͡ б̊астаймыз → // сөйтүп͡ парып̊͡ сіз үунійверсійтетті͡ б̊іт^іресіз → // біз͡ гөмөктөсөмүс͡ сізге дейді ↓ /// ↑ ^уолар айтқанын ^уорұндады → // сөйтүп͡ парып мен үунійверсійтетті͡ б̊ітірдім → // үунійверсійтетті͡ б̊ітіргеннең͡ гейін / үлкөн-үлкөң͡ ғызметтерде͡ б̊олдұм ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Осы қызметтерде жүргенде ойландым, егер менің қолымда дипломым болмаса, мен бұл қызметтердің қарасын да көрмес едім-ау. Мені осы қызметке жеткізген кешегі қызар еді-ау, 30 қыз еді-ау солар жартысын жарып, бүтінін бөліп деген сияқты сөйтіп мені асырап шығып еді. Сол қыздарға алғысымды қалай білдірем деп келіп, ойланып-ойланып «Махаббат қызық мол жылдар» деген роман жаздым.	↑ ^уосы қызметтерде жүргенде ^уойландым → // ^йегер менің қолымда дипломым болмаса → // мен бұл қызметтердің қарасын да көрмес ^йедім͡ ау ↓ /// мені ^уосы қызметке жеткізген кешегі қыздар ^йеді͡ ау → // ^уотұз қыз ^йеді-ау солар жартысын жарып → // бүтінін бөліп деген сыйақты сүйтүп мені асырап шығып ^йед ↓ /// ↑ сол қыздарға алғысымды қалай білдірем деп келіп → // ^уойланып-^уойланып «мәхәббат қызық мол жылдар» деген раман жаздым ↓ ///	▶	↑ ^уосұ қызметтерде жүргөндө / ^уойландым → // ^йегер менің͡ ғолұмда дыйп^ыломұм болмаса → // мен /бұл͡ ғызметтердің͡ ғарасын͡ да͡ гөрмөс ^йедім͡ ау ↓ /// ↑ мені /осұ ͡ ғызметке жеткізген // кешегі ͡ғыздар ^йеді͡ ау → // ^уотұз ͡ ғыз ^йеді͡ ау // солар жартысын жарып → // бүтүнүм͡ бөлүп деген сыйақты // сөйтүп мені / ас^ырап̊͡ шығыб̊ ͡ еді ↓ /// ↑ сол͡ ғыздарға / алғысымды ͡ ғалай білдірем деп͡ келіп ↑ // ^уойланып ^уойланып «махаб̊ат қызығ͡ мол жылдар» деген ^ыроман жаздым ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Ол романның бас кейіпкерлері етіп өзіміздің қыздарды алдым, кейбіреулерің аттарын өзгерттім. Сөйтіп барып роман шықты. Роман шыққаннан кейін, мен ол романды үлкен атақты дүние болады, деп ойлағаным жоқ. Менің бар мақасатым тек қана анау қыздардың маған деген еңбегін қарызын өтеу еді. Сол тұрғыда жазып шыққан романым, атақты болып кетті.	↑ ^уол раманның бас кейіпкерлері ^й етіп ^уөзіміздің қыздарды алдым → // кейбіреулерің аттарын ^уөзгерттім ↓ /// ↑ сүйтіп барып раман шықты ↓ /// ↑ раман шыққаннан кейін → / мен ^уол раманды үлкен атақты дүнүйе болат → // деп ^уойлағаным жоқ ↓ /// ↑ менің бар ма қ̊сатым текқана анау қыздардың маған деген ^йеңбегін қарызын ^уөтеу ^йед ↓ /// ↑ сол тұрғыда жазып шыққан раманым → // атақты болып кетті ↓ ///	▶	↑ ^уол ^ыроманның бас кейіпкерлері ^йетіп // ^уөзүмүздүң͡ ғыздард'алдым → // кейб̊іреулөрдүң аттарын ^уөзгөрттүм ↓ /// ↑ сөйтүп͡ парып ^ыроман шықты ↓ /// ↑ ^ыроман шыққаннаңгейін → / мен ^уол ^ыроманды / үлкөн атақты дүнүйө͡ б̊олады деп // ^уойлағаным жоқ ↓ /// ↑ менің бар мақ̊сатым текқана / анау͡ ғыздардың маған деген ^йеңбегінің͡ ғар^ызын ^уөтөу ^йеді ↓ /// ↑ сол тұрғұда жазып̊͡ шыққан ^ыроманым → // атақты͡ б̊олұп кетті ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Күні бүгінге шейін сол романды оқығандар, мені көшеде танымайтын адамдар амандасады. Қарағым, сен мені қайдан білесің дейм ғой? Ойбой ағай: «Махаббат қызық мол жылдарды» оқыдық қой дейді. «Махаббат қызық мол жылдар» романының кейіпкерлерімен достық қатынасым үзілген жоқ. Ал тек қазір енді сол «Махаббат қызық мол жылдар» кейіпкерден қәзір, тек екі-ақ адам ғана қалдық. Оның біреуі Меңтай Нұрғамила, Кентау қаласында тұрады. Екіншісі Ербол деген, сол екеуі ғана, ал өңгелері Майра да қайтыс боп кетті. Жәйкүл де қайтыс боп кетті. Жомартбек те қайтыс боп кетті. Бәрі қайтыс боп кетті.	↑ күні бүгіңге шейін сол раманды ^уоқығандар → // мені көшеде танымайтын адамдар амандасад /// ↑ қарағым → / сен мені қайдан білесің деймғой ↓ /// ^уойбой ағай → // «мәхәббат қызық мол жылдарды» ^уоқыдыққой дейд ↓ /// ↑ «мәхәббат қызық мол жылдар» раманының кейіпкерлерімен достық қатынасым үзілген жоқ ↓ /// ↑ ал тек қәзір ^йенді сол «мәхәббат қызық мол жылдар» кейіпкерден қәзір → // тек ^йекі-ақ адамғана ғалдық ↓ /// ↑ ^уоның біреуі Меңтай нұрғамила → / кентау қаласында тұрат /// ↑ ^йекіншісі ербол деген →/ сол ^йекеуіғана → // ал ^уөңгелері майра да қайтыс боп кетті ↓ /// Жәйкүл де қайтыс боп кетті ↓ /// ↑ жомартпек те қайтыс боп кетті ↓ /// ↑ бә:рі қайтыс боп кетті ↓ /// ↑ ә…	▶	↑ күнү͡ б̊үгүңгө͡ шейін сол ^ыроманды ^уоқұғандар → // мені͡ гөшөдө тан^ымайтын адамдар амандасады ↓ /// ↑ қарағым → / сен мені / қайдам͡ білесің дейміңғой ↑ /// ↑ ^уойб̊ой ағай → // «махаб̊ат қызығ͡ мол жылдарды» ^уоқұдұққой дейді ↓ /// ↑ «махаб̊ат қызығ͡ мол жылдар» ^ыроманының͡ гейіпкерлерімен достұқ қат^ынасым үзүлгөн͡ жоқ ↓ /// ↑ ал тек қәзір ^йенді сол «махаб̊ат қызығ͡ мол жылдар» кейіпкердең͡ ғәзір → // тек / ек'ақ адамғана͡ ғалдық ↓ /// ^уонұң біреуү меңтай нұрғамыйла → // кентау͡ ғаласында тұрады ↓ /// ↑ ^йекіншісі / ерб̊ол деген → // сол ^йекеу'ғана → // ал ^уөзгөлөрү / майра͡ да ͡ғайтыс͡ поп кетті ↓ /// жәйкүл͡ де͡ ғайтыс͡ поп кетті /// ↑ жомартпек͡ те қайтыс͡ поп кетті ↓ /// ↑ бәрі͡ ғайтыс͡ поп кетті ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Сағынасың, сағынасың ойлайсың. Ескі достардан айрылу деген қиын ғой. Кәртейген сайын досың азаяды, досың азаяды екен ... Сені алдыңғы кейінгі жас ұрпақтар танымайды. Сені танитын ұрпақтар, кетіп қалғаннан кейін, сен ел көшіп айдалада көштің орнында айдалада жұртта жүріп қалғандай болып сезінеді екенсің. Қазіргі журналистиканың бар жағынан өсіп кетті, техника жағынан, газеттердегі мазмұны жағынан, сосын газеттердің мақалалардағы өткірлігі жағынан, бұрыннан әлдеқайда өсті.	↑ сәғынасың → / сәғынасың ^уойлайсың ↓ /// ↑ ^йескі достардан айрылу деген қиынғой ↓/// ↑ кәртиген сайын досың азайат → // досың азайады ^йекен ↓ /// ... ↑ сені алдыңғы ә... кейінгі жас ұрпақтар танымайт ↓ /// ↑ сені таныйтын ұрпақтар → / кетіп қалғаннаң ͡ гейін → // сен ^йел көшіп айдалада көштүң ^у орнында айдалада жұртта жүріп қалғандай болып сезінед ^йекенсің ↓ /// ↑ қәзіргі журналистекенің бар жағынан ^уөсіп кетті → // техника жағынан → // гәзеттердегі мазмұны жағынан → // сосын гәзеттердің мақалалардағы ^уөткірлігі жағынан → // бұрұннан әлдеғайда ^уөстү ↓ ///	▶	↑сағ^ынасың → // сағ^ынасың ойлайсың ↓ /// ↑ ^йескі достардан ай^ырылұу дегең ͡ ғыйыңғой ↓ /// ↑ кәртійген͡ сайын / досұң азайады → // досұң азайады ^йекен ↓ /// ↑ сені / алдыңғы ͡ гейіңгі жас ұрпақтар тан^ымайды ↓ /// ↑ сені таныйтын ұрпақтар͡ гетіп қалғаннаңгейін → // сен ^йел ͡ гөшүб̊ ͡ айдалада // көштүң ^уорнұнда айдалада // жұртта жүрүп қалғандай болұп̊ сез^інед'екенсің ↓ /// ↑ қәзіргі жұурналыйст ^йекенім / бар жағ^ынан ^уөсүп кетті → // технійка жағ^ынан → // гәзеттердегі мазмұнұ жағ^ынан → // сосұн газеттердің мақалалардағы ^уөткүрлүгү жағ^ынан → // бұрұннан әлдеғайда ^уөстү ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Бұл жағынан алып қарағанда, мен қазіргі журналистің бұрын жазушылар атақты болатын, қазір жазушылардың үн-түнсіз қалды. Жазушылардың атағы төмендеп кетті дағы, журналистердің атағы аспанға шығып отыр. Өйткені, олар халықпенен жиі-жиі араласады. Барлық жерлерде болған оқиғаларды газет беттеріне қолма-қол жазып отырады. Мінеки сондықтан қазіргі журналистердің рөлі күшейді.	↑ бұл жағынан алып қарағанда → // мен қәзіргі журналистің бұрұн жазушылар атақты болатын → // қазір жазушылардың үн-түнсіз қалды ↓ /// ↑ жазушылардың атағы төмендеп (төмөндөп) кеттідағы // журналистердің атағы аспанға (аспаңға) шығып ^уотыр ↓ /// ↑ үйткені → / ^уолар халықпенен жиі-жиі араласад ↓ /// ↑ барлық жерлерде болған ^уоқиғаларды газет беттеріне қолма-ғол жазып ^уотырад ↓ /// ↑ мінеки сондықтан кәзіргі журналистердің рөлі күшөйді ↓ ///	▶	↑ бұл жағ^ынан алып қарағанда // мең ͡ ғәзіргі жұурналыйстен / бұрұн жазұушұлар атақты ͡ б̊олатын → // қәзір жазұушұлардың үн-түнсүз͡ ғалды ↓ /// ↑ жазұушұлардың атағы төмөндөп кетті͡ дағы // жұурналыйстердің атағы /аспаңға шығып ^уотұр ↓ /// ↑ ^уөйткөнү → // ^уолар халықпенен жійі-жійі араласады ↓ /// ↑ барлығ ͡ жерлерде ͡ б̊олған ^уоқыйғаларды гәзет ͡ петтеріне / қолма-ғол жазып ^уотұрады /// ↑ мінекій сондұқтаң ͡ ғәзіргі жұурналыйстердің ^үрөлү күшөйдү ///
Әзілхан Нұршайықов	Қыз балалар көбейіп кетті , мына қыздар қызық халық қой, ең алдымен, еркектердің, ұлдардың шалбарын тартып алды, одан кейін ұлдардың қызметін тартып алды, қазір мектептерде талай барып жүрмін, бұрын мектептердің директорлері еркек адамдар болушы еді ... қазір бәрі қаптаған келіншектер, әйелдер. Сол сияқты қазір журналистикада да қаптаған қыздар, ал ұлдар өте аз. Мәселен «Егемен Қазақстан» ішінде шуілдәп отырған қыздар, сосын басқа нәрселерде де солай. Мен мұны теріс демеймін, бұл біздің қыздарымыздың білімінің жетілгендігін, өрөсінің биіктегендігін көрсөтеді. Оның үстіне қыздар деген, әйел деген еңбекші халық, еркектердің көпшілігі, бірсыпырасы жалқаулау болады. Ал жалқау болу қазіргі заманға жараспайды. Қазіргі заманға ағып тұрған заман мен ілесе білетін аяқты алысты бірдей басатын адамдар керек, ол әйелдер қауымы болып отыр деп ойлаймын.	↑ қызбаллар көбейіп кетті → // мына қыздар қызық қалыққой → // ^йең ͡ алдымен → / ^йеркектердің → / ұлдардың шалб̊арын тартып алд → //^уодан кейін ұлдардың қызметін тартып алд → // қәзір мектептерде талай барып жүрмүн → // бұрұн мектептердің директірлері ^йеркек адамдар болушы ^йед → // ... қәзір бә:рі қәптаған келіншектер → / әйелдер ↓ /// ↑ сол сыйақты қәзір журналистикада ͡ да қәптаған қыздар → // ал ұлдар ^уөт'аз ↓ /// ↑ мәселен «егемен қазақ̊стан» ішінде шүуілдәп отырғән қыздар → // сосын бәсқә нәрселерде де солай ↓ /// ↑ мен мұны теріс демим → // бұл біздің қыздарымыздың білімінің жетілгендігін, ^у ^уөрөсінің биіктегендігін көрсетет ↓ /// ^уоның үстіне қыздар деген → // әйел деген ^йеңбекші қалық → // ^йеркектердің көп̊шілігі → // бірсыпырасы жалқаулау болады ↓ /// ↑ ал жалқау болу кәзіргі зәманға жәрәспайды ↓ /// ↑ кәзіргі зәманға әғіп тұрғән зәман мен ілесе білетін айақты алысты бірдей басатын адамдар керек → // ^уол әйелдер қәуімі болып ^уотыр деп ^уойлайм ↓ ///	▶	↑ қызб̊алалар ͡ гөб̊өйүп кетті → // мына ͡ ғыздар / қызық халыққой → // ^йең͡ алдымен → / ^йеркектердің → / ұлдардың шалб̊арын тартыб̊ ͡ алды → // ^уодаңгейін ұлдардың ͡ ғызметін тартыб̊ ͡ алды → // қәзір мектептерде талай барыб̊ ͡ жүрмүн → // бұрұн мектептердің дійректорлері ^йеркег ͡ адамдар ͡ б̊олұушұ͡ ^йеді → // ... қәзір ͡ б̊әрі ͡ ғаптағаң ͡ геліншектер → // әйелдер ↓ /// ↑ сол сыйақты қәзір жұурналыйстыйкада͡ да / қаптағаң ͡ ғыздар → // ал ұлдар ^уөтө аз ↓ /// ↑ мәселен «^йегемең ͡ ғазағыстан» ішінде шұуұлдап ^уотұрғаң ͡ ғыздар → // сосұм ͡ басқа нәрселерде͡ де солай ↓ /// ↑ мен мұнұ теріс ͡ темеймін → // бұл біздің ͡ ғыздарымыздың біл^імінің жетілгендігін → // ^уөрөсүнүң бійіктегендігің ͡ гөрсөтөдү↓ /// ↑ ^уонұң үстүнө ͡ ғыздар деген → // әйел деген ^йеңбек̊ші ͡ ғалық → // ^йеркектердің ͡ гөп̊шүлүгү → // бірсыпырасы жалқаулау ͡ б̊олады ↓ /// ↑ ал жалқау ͡ б̊олұу ͡ ғәзіргі замаңға жараспайды ↓ /// ↑ қәзіргі замаңға // ағып тұрған заманмен ілесе ͡ б̊ілетін // айақты /алысты бірдей басатын адамдар͡ герек → // ^уол әйелдер ͡ ғауұмұ ͡ б̊олұп ^уотұр деп ^уойлаймын ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Қазір мен күнделікті екі күнделік жүргіземін. Бірінші күнделігім, тұрмыс күнделігі. Тұрмыс күнделігі дегеніміз күн сайын болған оқиға, әлеуметтік маңызы бар. Содан соң өзіме байланысты, әдебиетке байланысты оқиғалардың тұрмыс күнделігі. Одан ол күнделіктен қазір мен жазып жүрген 130 қалың дәптерім болды бір жүз отыз, екінші жазатын күнделігім әдеби күнделік, әдеби күнделікке өзімнің ойларым, пікірлерім сосын өзім шығарған мақалда, мәтелдер, аффоризмдер соған тіркеледі.	↑ қәзір мен күндөлүктү ^йекі ͡ гүндөлүк жүргүземін ↓ /// ↑ бірінші күндөлүгүм → // тұрмұс күндөлүгі ↓ /// ↑ тұрмұс күндөлігі дегеніміз күн͡ сайым болған ^уоқиға → // әлеуметтік маңызы ͡ б̊ар /// ↑ содан͡ соң өзүме байланысты → // әдеб̊ійетке байланысты ^уоқыйғалардың тұрмұс күндөлүгі ↓ /// ^уодан ^уол күндөлүктен қәзір мен жазып жүргөн жүзотұз қалың дәптерім болдұ бір͡ жүз͡ отұз → // ^й екінші жазатын күндөлүгім ә... әдеб̊ій күндөлүк → // әдеб̊ій күндөлүкке өзүмнүң ^у ойларым → // пікірлерім сосұн өзүм шығарған мақалдар → / мәтелдер → / афоризмдер соған тіркеледі ↓ ///	▶	↑ қәзір мен / күндөлүктү ^йекі ͡гүндөлүг͡ жүргүзөмүн ↓ /// ↑ бірінші ͡ гүндөлүгүм → // тұрмұс күндөлүгү ↓ /// ↑ тұрмұс күндөлүгү дегеніміз / күнсайым ͡ болған ^уоқыйға → // әлеумөттүг ͡ маң^ызы ͡ б̊ар /// ↑ содан͡ соң өзүмө ͡ б̊айланысты → // әдеб̊ійетке ͡ б̊айланысты ^уоқыйғалардың тұрмұс күндөлүгү ↓ /// ^уодан ^уол ͡ гүндөлүктің ͡ ғәзір мен жазыб̊ ͡ жүргөн // жүз ^уотұз ͡ ғалың дәптерім болдұ // ͡б̊ір͡ жүз ^уотұз ^йекінші жазатың ͡ гүндөлүгүм / әдеб̊ій ͡ гүндөлүк → // әдеб̊ій ͡ гүндөлүккө / өзүмнүң ^уойларым → / пікірлерім сосұн ^уөзүм шығарған мақалдар → / мәтелдер → / афорыйзмдер соған тіркеледі ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Бұл екінші күнделігімнің бірінші томы қырық болып басылып шықты. Өлке баспасынан шықты 2000 жылы. Ал енді соның екі томы баспаға әзір тұр, компьютерге бастырып қойдым, бірақ оны қазір бастырып шығаруға көмек беретін, қаражат беретін демеуші жоқ.	↑ бұл ^йекінші күндөлүгімнің бірінші томұ қырық...... болып басылып шықты /// ↑ ^уөлке баспасынан шықты екі мыңыншы жылы ↓ /// ↑ ал ^йенді сонұң ^йекі томұ баспаға әзір тұр → // комп'үтөрге бастырып қойдұм → // бірақ ^уонұ қәзір бастырып шығарұуға көмөк беретін → // қаражат беретін демеуші жоқ ↓ ///	▶	↑ бұл ^йекінші ͡гүндөлүгүмнүң бірінші томұ / қырық...... болұп ͡ пас^ылып̊ ͡ шықты /// ↑ ^уөлкө ͡ б̊аспасынан шықты // ^йекі мыңыншы жылы ↓ /// ↑ ал ^йенді сонұң ^йекі томұ / баспағ'әзір тұр → // компүтөрге ͡ б̊астырып қойдұм → // бірағ ^уонұ / әзір ͡ б̊астырып̊ ͡ шығарұуға ͡ гөмөк ͡ перетін → // қаражат ͡ перетін демеушү жоқ ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Бір мыңы Қалима апаларың көзі тірісінде, картатека жасап берген еді. Ал одан кейін кітаптарға картатека жасауға менің жағдайым жетпей, уақытым жоқ, қолым тимейді деген сияқты мынау үйіліп тұрған, мынау тұрған кітаптар осы қолтаңбасы бар кітаптар. Сосын ана жақта бір шкаф толы кітап тұр. Мінеки қазіргі маған жиналған қолтаңбаның саны 1500 ден асты. Ал мұны мен сұрап алып жатқаным жоқ, әркімдер өздері сыйлаған. Қазіргі дәрежеге жетуіме сол кісінің ерен еңбегінің арқасында мен осы дәрежеме жетіп едім... Сол адамды мен қалай ұмытайын.	↑ бірмыңыны қалима апаларың көзі тірісінде → / картатека жасап берген ^йед ↓ /// ал ^уодан кейін кітәптарға картатека жасауға менің жағдайм жетпей → // ұуақытым жоқ → // қолым тимейд деген сыйақты мынау үйүліп тұрған → // мынау тұрған кітәптар ^уосы қолтаңбасы бар кітәптар ↓ /// ↑ сосын ана жақта бір шкаф толы кітап тұр ↓ /// ↑ мінеки кәзіргі маған жиналған қолтаңбаның саны мың бешшүзден асты ↓ /// ↑ ал мұны мен сұрап алып жатқаным жоқ → // әргімдер ^уөздері сыйлаған ↓ /// қәзіргі дәрежеге жетуіме сол кісінің ^йерен ^йеңбегінің әрқәсында мен ^уосы дәрежеме жетіп ^йедім ↓ ///	▶	↑ бірмыңын / ғалым апаларың ͡ гөзү͡ тірісінде → // картотека жасап͡ перген͡ еді ↓ /// ↑ ал ^уодаңгейің ͡ гітәптарға ͡ гартотека жасауға менің жағдайым жетпей → // ^ұуақытым жоқ → / қолұм тіймейді деген сыйақты / мына / үйүлүп тұрған → // мынау тұрғаң ͡ гітәптар/ ^уосұ ͡ ғолтаңбасы͡ б̊ар ͡ гітәптар /// ↑ сосұн ана жақта / б̊ір шкаф͡ толұ ͡ гітәп тұр ↓ /// ↑ мінекій ͡ ғәзіргі маған жыйналғаң ͡ ғолтаңбаның саны // мың бешшүздөн асты ↓ /// ↑ ал мұнұ мен / сұраб̊ ͡ алыб̊ жатқаным жоқ → // әргімдер ^уөздөрү сыйлаған ↓ /// ↑ қәзіргі дәрежеге жетүуүмө // солгісінің ^йерен ^йеңбегінің арқасында // мен ^уосұ дәрежеме жетіб̊ ͡ едім ↓ ///
Әзілхан Нұршайықов	Сол адам туралы сол 4 жыл жылап отырып жаздым. Менен басқа енді әйелі туралы жазған кітап жазғандар бар . Олар Асанәлі Әшім жазды тағы-тағы басқалар шығар бірақ көп емес. Өзінің әйелі туралы жазған қазақта мақал бар: «Жаман еркек әйелін мақтайды» деген. Ол енді мақал болса бола берсін, өзім жаман болсам болайын, бірақ әйелімнің жақсылығын жасырмайын деп, ұлтқа үлгі болсын, ұрпаққа өнеге болсын деп, сол кісінің маған деген махаббаты, еркекке ер азаматқа деген махаббаты, елге деген, көршіге, досқа деген сүйіспеншілігі сыйластығының барлығын, ұлттық қасиетке жататын жақсы қасиеттерінің барлығын осы кісінің бойынан табылып еді, тауып едім, сол тапқанымды қағазға түсірдім.	↑ сол адамды мен қалай ұмұтайын ↓ /// ↑ сол адам туралы сол төрт жыл жылап ^уотырып жаздым /// ↑ менен басқа ^йенді әйелі туралы жазған кітәп жазғандар бар ↓ /// ↑ ^уолар асанәлі әшім жазды тәғы-тәғы басқалар шығар бірақ көб ^йемес ↓ /// ↑ ^уөзүнің әйелі туралы жазған → // қазақта мақал бар: «жаман эркек әйелін мақтайды» деген ↓ /// ↑ ^уол ^йенді мақал болса бола берсін → // ^уөзім жаман болсам болайын → // бірәқ әйелімнің жақ̊сылығын жасырмайын деп → // ұлтқа үлгі босын → // ұрпаққа ^уөнөге босын деп → // сол кісінің маған деген мәхәббаты → // эркекке ^йер азаматқа деген махаббаты → // ^йелге деген → / көршіге → / досқа деген сүйіспеншілігі сыйластығының барлығын → // ұлттұқ қасиетке жататан жақ̊сы қасиеттерінің барлығын ^уосы кісінің бойынан таб̊ылып ^йеді → // тауұп ^йедім → // сол тапқанымды қағазға түсірдім ↓ ///	▶	сол адамды / мең ͡ ғалай ұмұтайын ↑ /// ↑ сол адам тұуралы // сол төрт жыл жылап ^уотұрұб̊ ͡ жаздым ↓ /// ↑ менем ͡ басқа ^йенді /әйелі тұуралы жазғаң ͡ гітәб̊ ͡ жазғандар͡ б̊ар ↓ /// ^уолар асанәлі әшім жазды // тағы-тағы ͡ б̊асқалар шығар // б̊ірақ көб̊͡ емес ↓ /// ↑ ^уөзүнүң әйелі тұуралы жазған → // қазақта мақал͡ б̊ар → // жаман ^йеркек / әйелін мақтайды» деген ↓ /// ↑ ^уол ^йенді мақал болса ͡ б̊ола͡ б̊ерсін → // ^уөзүм жамам ͡ болсам ͡ болайын → // бірақ / әйелімнің жақ̊сылығын жасырмайын деп → // ұлтқа / үлгү ͡ б̊олсұн → // ұрпаққа ^уөнөгө ͡ б̊олсұн деп → // солгісінің маған деген махаб̊аты // ^йеркекке / ^йер азаматқа деген махаб̊аты → // ^йелге деген → // көршүгө → / досқа деген сүйүспөншүлүгі / сыйластығының барлығын → // ұлттұқ қәсійетке / жаттан жақ̊сы қәсійеттерінің барлығы / ^уосұгісінің бойұнан таб̊ылып ^йеді → // тауұб̊͡ едім → // сол тапқанымды қағазға түсүрдүм → ///
Әзілхан Нұршайықов	Елім аман болса екен, қазақ халқы аман болса екен, қазақ ұлты аман болса екен. Қазір мінеки үлкен саясат жүріп жатыр, ұлттардың өшіп кетуі мүмкін, жойылып кетуі мүмкін, деген үлкен саясат әңгімелер айтылып жатыр ғой, соның бәрінен қазақ халқы аман-есен өтіп, мәңгі сақталып қалса екен деп тілеймін. Ең үлкен арманым осы . Одан басқа тіршілік жағынан арманым жоқ. Бала-шағам бар, немерелерім бар, шөберелерім бар, сондықтан халқыма адал еңбек еттім қызметім бар, қызметім болды.	↑ ^йелім аман болса ^йекен → // қәзаққалқы аман болса ^йекен → // қазақ ұлтұ аман болса ^йекен ↓ /// ↑ қәзір мінеки үлкен сайасат жүрүп жатыр → // ұлттардың ^уөшіп кетуі мүмкін → // жойылып кетуі мүмкін → // деген үлкен сайасат әңгімелер айтылып жатырғой → // соның бәрінен қазаққалқы аман-есен ^уөтіп → // мәңгі сақталып қалса ^йекен деп тілеймін /// ↑ ^йЕң үлкен арманым ^уосы ↓ /// ↑ ^уодан басқа тіршілік жағынан арманым жоқ /// ↑ бала-шағам ͡ бар → // немерелерім ͡ бар → / ^йеттім қызметім ͡ бар → // қызметім болды ↓ ///	▶	↑↑ ^йелім амам͡ болс'екен → // қазақ͡ халқы / амам͡ болс'екен → // қазағ͡ ұлтұ амам͡ болс'екен → /// ↑ қәзір мінекей үлкөн сайасат ͡шүрүп̊ жатыр → // ұлттардың ^уөшүп кетүуү мүмкүн → // жойұлұп кетүуү мүмкүн → // деген үлкөн сайасат / әңгімелер айтылып͡ жатырғой → // сонұң бәр^інен / қазаққалқы аман-есен ^уөтүп → // мәңгі сақталып қалса ^йекен деп тілеймін /// ↑ ^йең͡ үлкөн арманым ^уосұ → /// ↑ ^уодам ͡ басқа тіршілік͡ жағ^ынан арманым жоқ /// ↑ балашағам ͡ бар → // немерелерім ͡ бар → // шөб̊өрөлөрүм ͡ бар → // сондұқтаң ͡ ғалқым'адал ^йеңбек ^йеттім → // қызметім ͡ бар → / қызметім ͡ болдұ ///
Әзілхан Нұршайықов	Содан соң халықтың ықыласы бар менде, осының бәрі мен үшін үлкен бақыт, ең үлкен бақыт кеше Отан соғысында 786 күн зеңбірікпен жауды жайпап жүріп аман-есен қалғаным, екінші үлкен бақытым өзімнің жан-жарыма 9 жыл ғашық болған қызыма үйленіп, 54 жыл бірге бақытты өмір сүргенім, үшінші бақытым бала-шағаларым, немерелерім үрім-бұтақ өсіріп ұлтымның өсуіне үлес қосқаным, мінеки осылардың бәрін қорыта келгенде мен тек қана ұлтым аман болса екен деп қана тілеймін.	↑ сонсон халықтың ықыласы бар менде → // ^уосының бәрі мен үшін үлкен бақыт → // ^йең ͡ үлкен бақыт кеше ^уотан соғысында жетіжүссексен алты ͡ гүн зеңбірікпен жауды жәйпап жүріп аман ^йесен қәлғаным → // ^йекінші үлкен бақытым ^у өзімнің жән-жәрыма тоғұжжыл ғашық болғаң ͡ ғызыма үйленіп → // ^йелутөрт жыл бірге бақытты ^уөмүр сүргенім → // үшінші бақытым бала-шәғаларым → // немерелерім үрүм-бұтақ ^уөсіріп ұлтымның ^уөсуіне үлес қосқаным → // мінеки ^уосылардың бәрін қорыта келгенде мен текқана ұлтұм аман болса ^йекен депқана тілеймін ↓ ///	▶	↑ содан͡ соң / халықтың ық^ыласы ͡ б̊ар менде → // ^уосұнұң бәрі / менүшүн үлкөм ͡ бақыт → // ^йең үлкөм ͡ бақыт // кеше ^уотан соғұсұнда /жетіжүс͡ сексеналты͡ гүн / зеңбірікпен жаудұ жайпаб̊ ͡ жүрүб̊ // аман-есең ͡ ғалғаным → // ^йекінші / үлкөн бақытым // ^уөзүмнүң жан-жар^ыма // тоғұжжыл ғашық ͡ полғаң͡ ғыз^ым / үйлөнүп → // ^йелүу ͡ төртшыл бірге / б̊ақытт'өмүр сүргөнүм → // үшүншү ͡ б̊ақытым ͡ балашағаларым → / немерелерім үрүм-бұтақ ^уөсүрүб̊ ͡ ұлтұмнұң ^уөсүуүнө / үлөс қосқаным → // мінекей ^уосұлардың бәрің ͡ ғорұта͡ гелгенде // мен текқана / ұлтұм амам ͡ болса ^йекен депқана тілеймін → ///
Әлихан Смайылов	Ең біріншіден Ресей біздің үлкен көрші мемлекет. Біздің сауда-экономикалық серіктес мемлекет, сондықтан біз бұл мемлекетпен ары қарай ынтымақтастықты ұлғайтамыз. Ресеймен бірге бізде тарихи және сауда-экономикалық байланыстарымыз өте тығыз.	↑^йең біріншіден// ^іресей біздің үлкен/ көрші мемлекет↓/// ↑біздің сауда-экономикалық серіктес мемлекет//→ сондықтан / біз бұл мемлекетпен//→ ары ͡ ғарай ынтымақтастықты ұлғайтамыз↓/// ↑^іресеймен бірге/ →бізде тарихи және сауда-экономикалық байланыстарымыз →/ ^уөте тығыз↓///	▶	↑^йең біріншіден // ^іресей біздің үлкөң ͡ гөршү ͡ мем^ілекет ↓/// ↑біздің сауд'економійкалық̊ ͡ серіктес мем^ілекет//→ сондұқтам ͡ біз ͡ б̊ұл мем^ілекетпен//→ ары͡ ғарай ынтымақтастықты / ұлғайтамыз ↓/// ↑^іресеймем͡ бірге/ →бізде тарійхій және сауда ^йекономійкалық ͡ пайланыстарымыз →/ ^уөтө ͡ тығыз↓///
Әлихан Смайылов	Ресейде болған әртүрлі жағдай әрине бізге өзінің әсерін тигізеді. Мысалы, биылғы жылдың басында геосаяси оқиғалар орын алды. Бұл мәселелер бізге тікелей әсерін көрсетіп жатыр. Сондықтан біз тиісті дағдарысқа қарсы іс-шаралар кешенін қабылдадық. Жыл соңына дейін нақты шараларымыз бар, ол жүйелі және жедел шаралар. Мысалы, Ұлттық банкпен бірлескен шаралар шеңберінде біз теңгенің айырбас бағамын тұрақтандыру бойынша бірқатар шешімдер қабылдадық. Мысалы, теңгелік депозиттерді қолдау мемлекеттен шетел валютасын шығаруға шектеу қою мәселен. Соның арқасында қазір өздеріңіз көріп отырсыздар теңгенің айырбас бағамы салыстырмалы тұрақты болып отыр.	↑^іресейде болған// әртүрлі жағдай // әрине/→ бізге ^уөзінің әсерін тигізеді↓/// ↑мысалы/ биылғы жылдың басында//→ геосайасій ^уоқиғалар ^уорын алды↓/// ↑бұл мәселелер /бізге //тікелей әсерін көрсетіп атыр↓/// ↑сондықтан біз/ тиісті дағдарысқа қарсы/ іс-шаралар кешенін қабылдадық / жыл соңына дейін //→нақты шараларымыз бар↓// ^уол жүйелі және жедел шаралар↓/// ↑мысалы/ ұлттық банкпен бірлескен шаралар шеңберінде // →біс теңгенің айырбас бағамын тұрақтандыру бойынша// →бірғатар шешімдер қабылдадық↓/// ↑мысалы/ теңгелік депозиттерді қолдау// →мемлекеттен / шетел валютасын шығаруға/ шектеу қойұу// мәселен↓/// ↑соның арқасында /казір ^уөздеріңіз көріп ^уотырсыздар→// теңгенің айырбас бағамы// →салыстырмалы тұрақты болып атыр↓///	▶	↑^іресейде͡ б̊олған// әртүрлү͡ жағдай // әрійне/→ бізге ^уөзүнүң әсерін тійгізеді↓/// ↑мысалы/ быйыл жылдың басында//→ геосайасый ^уоқыйғалар ^уорұн алды↓/// ↑бұл мәселелер /бізге //тікелей әсерің͡ гөрсөтүб̊͡ жатыр↓/// ↑сондұқтам ͡ біз/ тійісті дағдарысқа ͡ ғарсы/ ішшаралар ͡ гешенің ͡ ғаб̊ылдадық / жыл соң^ұна ͡ дейін //→нақты шараларымыз ͡ б̊ар↓// ^уол жүйөлү және жедел шаралар↓/// ↑мысалы/ ұлттұқ͡ паңкпем ͡ бірлескен шаралар шеңберінде // →біз теңгенің айырб̊ас͡ пағамын тұрақтандырұу͡ б̊ойұнша// → бірғатар шешімдер͡ ғаб̊ылдадық↓/// ↑мысалы / теңгелік депозійттерді͡ ғолдау// →мем^ілекеттен / шетел вал^ұутасын шығарұуға/ шектеу͡ ғойұу// мәселен↓/// ↑сонұң арқасында /қәзір ^уөздөрүңіз ͡ гөрүп ͡ отұрсұздар →// теңгенің айырб̊ас ͡ пағамы// →салыстырмалы тұрақты͡ б̊олұп ͡ жатыр↓///
Әлихан Смайылов	Инфляцияға қарсы кешенді шаралар жоспарын қабылдадық. Енді барлық жерде инфляция қазір орын алып отыр, бірақ дегенмен, біз күнделікті түрде мониторинг жүргізіп, тиісті шараларды қабылдап отырмыз. Сонымен бірге мынау сауда-саттыққа байланысты логистикалық мәселелер туындап жатыр. Мысалы, соңғы бір мысал келтірейін, мынау КТК мұнай құбыры бойынша Новороссийсктегі аудандық соты сол КТК-ның жұмысына шектеу қойып, бір айға 5-ші шілде күні 6-шы шілде күні біз өзіміздің жаңағы ресейлік әріптесіміз үкімет төрағасымен байланысып, сол күні біз бұл мәселені шештік. КТК құбырының жұмысы штаттық режимде жүруде, ешқандай шектеу мұнайдың экспортына қойылған жоқ.	↑инфлійаційаға қарсы// →кешенді шаралар жоспарын қабылдадық↓/// ^йенді барлық жерде↑ //инфлійаційа казір ^уорын алып ^уотыр//→ бірақ дегенмен біз/ күнделікті түрде маниторинг жүргізіп//↑ тиісті шараларды қабылдап ^уотырмыз↓/// ↑сонымен бірге мынау/→ сауда-саттыққа байланысты// →лагистикалық мәселелер туындап атыр↓/// ↑мысалы/ соңғы бір мысал келтірейін// →мынау/ ктк мұнай құбыры бойынша// →новороссийсктегі аудан соты// сол ктк-ның жұмысына шектеу ͡ ғойып//→ бір айға/ бесінші шілде гүні// алтыншы шілде гүні//→ біз ^уөзіміздің жаңағы/ ^іресейлік әріптесіміз//→ үкімет төрағасымен байланысып//↑ сол ͡ гүні біз бұл мәселені шештік↓/// ↑ктк құбырының жұмысы /штаттық ^ірежимде жүруде↓// ішқандай шектеу/ →мұнайдың экспортына қойылған жоқ↓///	▶	↑^ійнфілатčыйаға͡ ғарсы// →кешенді шаралар жоспарың͡ ғаб̊ылдадық↓/// ^йенді ͡ б̊арлығ ͡ жерде↑ //ійнфілатčыйа ͡ ғәзір ^уорұн алып ͡ ^уотұр//→ бірағ ͡ дегеммем ͡ біз/ күндөлүктү ͡ түрдө моныйторыйңг жүргүзүп//↑ тійісті шараларды͡ ғаб̊ылдап ^уотұрмұз↓/// ↑сонұмембірге мынау/→ сауда-саттыққа ͡б̊айланысты// →логыйстыйкалығ ͡ мәселелер тұуұндаб ͡ жатыр↓/// ↑мысалы/ соңғұ͡ б̊ір мысал͡ гелтірейін// →мынау/ ктк мұнай ғұб̊ұрұ͡ б̊ойұнша// →новороссыйсктегі / аудан сотұ// сол ктк-ның жұмұсұна шектеу ͡ ғойұп//→ бір айға/ бесінші шілде ͡ гүнү// алтыншы шілде ͡ гүнү//→ біз^уөзүмүздүң жаңағы / ^іресейліг ͡ әріптесіміз//→ үкүмөт төрағасымем͡ байланысып//↑ сол гүнү͡ б̊із // бұл мәселені шештік↓/// ↑ктк құб̊ұрұнұң жұмұсұ /штаттығ ^ірежіймде жүрүудө↓// ^йешқ̊андай шектеу/ →мұнайдың ек̊спортұна ͡ ғойұлған жоқ↓///
Әлихан Смайылов	Сондай-сондай мәселелер күнделікті туындайды, біз бұл мәселелерді шешу үшін көршілес елдердің басшыларымен өкімет басшыларымен тығыз байланыстамыз. Күнделікті проблемаларды жедел түрде шешуге тиісті шаралар қабылдаудамыз. Ол енді жедел шаралар бойынша сонымен қатар жүйелі шаралар да іске асырылуда. Мысалы ол біріншіден, ішкі нарықты, ішкі отандық өніммен толығымен қамтамасыз ету мәселесі, ол үшін мысалы, біз мынау ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру үшін қаржылай мемлекет көмегін биыл ұлғайтып жатырмыз, екі есе ұлғайттық.	сондай-сондай мәселелер/ күнделікті туындайды↓/// ↑біз бұл мәселелерді шешу үшін /көршілес ^йелдердің →басшыларымен// ^уөкімет басшыларымен// тығыз байланыстамыз↓/// ↑күнделікті проблемаларды /жедел түрде шешуге→ // тиісті шаралар қабылдаудамыз↓/// ↑^уол ^уенді /жедел шаралар бойынша// →сонымен қатар жүйелі шаралар да / іске͡ асырылуда↓/// ↑мысалы ^уол біріншіден/ ішкі нарықты// →ішкі ^уотандық ^уөніммен /толығымен қамтамасыз ^уету мәселесі// →^уол үшін мысалы/ біз мынау →ауылшаруашылық ^уөнімдерін ^уөндіру үшін// →қаржылай мемлекет көмегін //биыл ұлғайтып атырмыз↓// ^йекі ^йесе ұлғайттық↓///	▶	сондай-сондай мәселелер/ күндөлүктү тұуұндайды↓/// ↑біз ͡ б̊ұл мәселелерді шешүу ͡ үшүн /көршүлөс ^йелдердің →башшыларымен// ^уөкүмөт ͡ пашшыларымен// тығыз͡ б̊айланыстамыз↓/// ↑күндөлүктү проблемаларды /жедел түрдө шешүугө → // тійісті шаралар ͡ ғаб̊ылдаудамыз↓/// ↑^уол ^йенді /жедел шаралар ͡ б̊ойұнша// →сонымеңғатар жүйөлү шаралар ͡ да / іске ͡ асырылұуда↓/// ↑мысалы ^уол біріншіден/ ішкі нарықты// →ішкі ^уотандық ^уөнүммөн /толұғұмең͡ ғамтамасыз ͡ етұу мәселесі// →^уол үшүн мысалы/ біз мынау →ауұлшарұуашылық ^уөнүмдөрүн ^уөндүрүу ͡ үшүн // →қаржылай мем^ілекет көмөгүн //быйыл ұлғайтыб̊ ͡ жатырмыз↓// ^йек'есе ͡ ұлғайттық ↓///
Әлихан Смайылов	Өнеркәсіп өндірісіне келетін болсақ, біз арнайы отандық кәсіпорындарды және импортты алмастыру бойынша инвестициялық жобаларды іске асыру және экспортты ұлғайтуға арнайы бағдарлама қабылдадық. Сол бағдарламаның шеңберінде 700-ден астам инвестициялық жобалар іске асырылады. Сол жобалардың негізінде біздің импорттың көлемі 4 миллиард долларға дейін азаяды және экспорттың көлемі 9 миллиард долларға өседі деген болжамдамыз. Сонымен бірге кәсіпкерлікті дамыту бойынша бірқатар нақты шаралар іске асырылуда. Халықтың табысын арттыруға арнайы бағдарлама қабылданды// сондай-сондай мәселелер күнделікті/ біздің өкіметтің жұмысы деп айтуға болады.	^уөнеркәсіп ^уөндірісіне келетін болсақ↑// біс/ арнайы ^уотандық кәсіпорындарды// →және импортты алмастыру бойынша // инвестиційалық жобаларды іске͡ асыру→// және экспортты ұлғайтуға // арнайы бағдарлама қабылдадық↓/// сол бағдарламаның шеңберінде →// жетіжүзден астам инвестиційалық жобалар // іске ͡ асырылады↓/// сол жобалардың негізінде//→ біздің импорттың көлемі // төрт милард долларға дейін азайады↓// және экспорттың көлемі // тоғыз милард долларға ^уөседі деген / болжамдамыз↓/// сонымен бірге/ кәсіпкерлікті дамыту бойынша→// бірғатар нақты шаралар/ іске͡ асырылуда↓/// халықтың табысын арттыруға// арнайы бағдарлама қабылданды// ы...сондай-сондай мәселелер //күнделікті біздің ^уөкіметтің // жұмысы деп айтуға болады↓///	▶	^уөнөргәсіп^уөндүрүсүнө ͡ гелетім ͡ болсақ↑// біз/ арнайы ^уотандық кәсіпорұндарды// →және іймпортты алмастырұу ͡ б̊ойұнша // ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алард'іске ͡ ас^ырұу→// және ек̊спорттұ ͡ ұлғайтұуға // арнайы͡ б̊ағдарлама͡ ғаб̊ылдадық↓/// сол бағдарламаның шеңберінде →// жетіжүздөн астам ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алар // іске ͡ ас^ырылады↓/// сол жоб̊алардың негізінде//→ біздің іймпорттұң͡ гөлөмү // төрт мійллійард долларға ͡ дейін ͡ азайады↓// және ек̊спорттұң ͡ гөлөмү // тоғұз мійллійард долларға ^уөсөдү ͡ деген / болжамдамыз↓/// сонұмембірге/ кәсіпкерлікті дамытұу͡ б̊ойұнша→// бірғатар нақты шаралар/ іске͡ ас^ырылұуда↓/// халықтың таб̊ысын арттырұуға// арнайы͡ б̊ағдарлама͡ ғаб̊ылданды// сондай-сондай мәселелер //күндөлүктү͡ б̊іздің ^уөкүмөттүң // жұмұсұдеб̊ ͡ айтұуға ͡ б̊олады↓///
Әлихан Смайылов	Ең біріншіден айту керек бұл инфляцияның қарқыны өсу мәселесі ол дүние жүзінде болып жатқан жағдай. Мысалы/ Америка Құрама Штаттарында бағаларының өсуі 8/8 процентті құрап отыр. Еуроодақ мемлекеттерінде инфляцияның деңгейі 8/6 процентті құрап отыр// көршілес елдерде де/ бағаның өсуі орын алып отыр.	↑^йең біріншіден / айту герек// бұл/ инфлійаційаның қарқыны// →^уөсу мәселесі ^уол/ →дүние жүзінде болып жатқан жағдай↓/// ↑мысалы/ америка құрама штаттарында бағаларының ^уөсуі//→ сегізбүтінсегіз працентті құрап ^уотыр↓/// ^йеуроодақ мемлекеттерінде инфлійаційаның деңгейі →// сегізбүтін ^уоннаналты працентті құрап ^уотыр↓/// ↑көршілес ^йелдерде де→/ бағаның ^уөсуі ^уорын алып ^уотыр↓///	▶	↑^йең біріншіден / айтұу ͡ герек// бұл/ ійнфілатčыйаның ͡ ғарқыны// →^уөсүу мәселесі ^уол/ →дүнүйөжүзүндө͡ б̊олұб̊ жатқан жағдай↓/// ↑мысалы/ амерійка͡ ғұрама штаттарында ͡ б̊ағаларының ^уөсүуү//→ сегізб̊үтүнсегіз просентті͡ ғұрап͡ ^уотұр↓/// ^йеуроодағ ͡ мем^ілекеттерінде ійнфілатčыйаның деңгейі →// сегізб̊үтүн ^уоннаналты процентті ͡ ғұрап ^уотұр↓/// ↑көршүлөс ^йелдерде ͡ де→/ бағаның ^уөсүуү ^уорұн алып ^уотұр↓///
Әлихан Смайылов	Біріккен Ұлттар Ұйымының қасындағы азық-түлік ұйымының деректері бойынша дүние жүзінде азық-түліктердің бағалары бір жылдың ішінде 34 процентке өсіп отыр. Бұл дүние жүзінде болып жатқан жағдай, неге десеңіз ол мынау пандемиядан басталды. Содан кейін міне, әртүрлі геосаяси жағдайлар болып жатыр. Әр мемлекет әртүрлі шектеулер қойып жатыр. Логистикалық проблемалар бар, осының негізінде дүние жүзінде бағалар өсуде. Бізде де инфляцияның деңгейі қазір 14 жарым процентті құрады, бірақ дегенмен біз, бұл бағалардың негізсіз өсуіне жол бермеу үшін және бағаларды ары қарай төмендету үшін біз арнайы инфляцияға қарсы іс-қимыл жоспарын қабылдап, жылдың басынан бері іске асырудамыз. Оның ең бірінші жүйелі шара ол ішкі нарықты толығымен ішкі азық-түлікпен қамтамасыз ету.	біріккен ұлттар ұйымының қасындағы→ //азық-түлүк ұйымының деректері бойынша// дүниежүзінде/→ азық-түліктердің бағалары // →бір жылдың ішінде ^уотыстөрт працентке ^уөсіп ^уотыр↓ /// бұл дүниежүзінде / →болып жатқан жағдай↓// неге десеңіз/ ^уол мынау//→ пандемійадан басталды↓/// содаң гейін/ міне// әртүрлі геосайаси жағдайлар болып жатыр↓/// әр мемлекет /әртүрлі шектеулер қойып жатыр// логистикалық проблемалар бар↓/// ↑^уосының негізінде //дүние жүзінде бағалар ^уөсуде↓/// ↑бізде де инфлійаційаның деңгейі кәзір // ^уонтөрт жарым працентті құрады↓/// ↑бірақ дегенмен/ біс// бұл бағалардың негізсіз ^уөсуіне жол бермеу үшін// және бағаларды арғарай төмендету үшін→ //біс арнайы/ инфлійаційаға қарсы іс-қимыл жоспарын қабылдап→// жылдың басынан бері іске асырудамыз↓/// ↑^уоның ^йең бірінші/ жүйелі →шара // ^уол/ ішкі нарықты толығымен→ ішкі азық-түлікпен //^у отандық ^уөніммен қамтамасыз ^йету↓///	▶	біріккен ұлттар ұйұмұнұң ͡ ғасындағы→ //азық-түлүг ͡ ұйұмұнұң деректері ͡ б̊ойұнша// дүнүйөжүзүндө/→ азық-түлүктөрдүң бағалары // →бір жылдың ішінде ^уотұзтөрт просентке ^уөсүп ͡ отұр↓ /// бұл дүнүйөжүзүндө / →болұб̊ жатқан жағдай↓// неге ͡ десеңіз/ ^уол мынау//→ пандемійадам͡ басталды↓/// содаңгейін/ міне// әртүрлү геосайасый жағдайлар // болұб̊ ͡ жатыр↓/// әр ͡ мем^ілекет /әртүрлү шектеулер ғойұб̊͡ жатыр// логійстійкалық проблемалар ͡ б̊ар↓/// ↑^уосұнұң негізінде // дүнүйөжүзүндө͡ б̊ағалар ^уөсүудө↓/// ↑бізде ͡ де / ійнфілатčыйаның деңгейі ͡ ғәзір // ^уонтөрт ͡ шарым просентті͡ ғұрады↓/// ↑бірағ ͡ дегеммен/ біз// бұл бағалардың негіссіз ^уөсүуүнө / жолбермеу͡ үшүн // және ͡ б̊ағаларды / ары ͡ ғарай төмөндөтүу͡ үшүн → //біз арнайы/ ійнфілатčыйаға͡ ғарсы / іс-қыймыл жоспарың͡ ғаб̊ылдап→// жылдың басынам͡ бері / іск'асырұудамыз↓/// ↑^уонұң ^йең бірінші/ жүйөлү ͡ шара // ^уол/ ішкі нарықты толұғұмен→ ішкі / азық-түлүкпөн // ^уотандық ^уөнүммөн //қамтамасыз ͡ ^йетүу↓///
Әлихан Смайылов	Ол үшін біз жыл басынан бері мына ауыл шаруашылығына көрсететін қаржылай көмекті екі есе ұлғайтып, мысалы, мына көктемдегі егіс пен мынау күздегі жинау жұмыстарына біз қаржыны 70 миллиардтан 140 миллиардқа дейін жеткіздік. Форвардтық сатып алуға шараларына оған да екі есе 40 миллиардтан 80 миллиардқа дейін ұлғайттық.	↑^уол үшін біз/ жыл басынан бері→// мына ауыл шаруашылығына көрсететін →//қаржылай көмекті /^йекі ^йесе ұлғайтып↑/ мысалы/ мына көктемдегі ^йегіс пен /→мынау күздегі/ жинау жұмыстарына ↑//біс/ қаржыны жетпіс милардтан жүзқырық милардқа дейін жеткіздік↓/// ↑форвардтық сатып алу шараларына→// ^уоған да ^йекі ^йесе→/ қырық милардтан сексен милардқа дейін ұлғайттық↓///	▶	↑^уол үшүм біз/ жыл басынам͡ бері→// мын'ауұлшарұуашылығына көрсөтөтүн →//қаржылай ͡ гөмөктү / ^йек'есе ͡ ұлғайтып ↑/ мысалы/ мына ͡ гөктөмдөгү ^йегіс пен /→мынау͡ гүздөгү жыйнау ͡ жұмұстарына ↑//біз/ қаржыны жетпіс мійллійардтан жүзғырығ ͡ мійллійардқа дейін жеткіздік↓/// ↑форвардтық сатыб̊͡ алұу шараларына→// ^уоған ͡ да ^йек'есе→/ қырығ ͡ мійллійардтан сек̊сен мійллійардқа ͡ дейін ұлғайттық↓///
Әлихан Смайылов	Жалпы, биыл ауыл шаруашылығына деген қаражаттың көлемі 300 миллиардтай болатын болса, біз бюджетті нақтылаған кезде көктемде оны екі есе ұлғайттық мысалы. Сол қаржы отандық өнімді өндіруге оң ықпалын береді. Сонымен бірге біз апта сайын өкіметте селектрлік режимде бұл мәселені өңірлермен талқылаймыз. Тағы да бірнеше жедел шаралар қабылдаудамыз. Ол біріншіден, мына сауда-саттыққа байланысты кейбір кедергілерді жою. Екіншіден, мынау тұрақтандыру қорларына қосымша қаржы бөліп, сол қорларды толығымен құру, өңірлерде айналым схемасы деген арнайы тәсіл бар. Соның нәтижесінде отандық өнім шығарушылар біздің сауда жүйелеріне тұрақты баға мен тиісті азық-түлікті қамтамасыз етеді.	↑жалпы/ биыл ауыл шаруашылығына деген қаражаттың көлемі//→ үшшүз милардтай болатын боса↑// біз бійуджетті нақтылаған кезде//→ көктемде/ ^уоны ^йекі ^йесе ұлғайттық мысалы↓/// ↑сол қаржы/ ^уотандық ^уөнімді ^уөндіруге// →^уоң ықпалын береді↓/// ↑сонымен бірге// біс/ апта сайын ^уөкіметте селектрлік режимде→ // бұл мәселені ^уөңірлермен талқылаймыс↓// тағы да бірнеше/ →жедел шаралар қабылдаудамыс↓/// ↑^уол/ біріншіден// мынау сауда-саттыққа байланысты→ /кейбір кедергілерді жою// ^йекіншіден/ →мынау тұрақтандыру қорларына→// қосымша қаражат бөліп↓// сол қорларды толығымен құрұу↑// ^уөңірлерде айналым схемасы деген арнайы тәсіл бар↓// соның нәтижесінде/ →^уотандық ^уөнім шығарушылар// →біздің сауда жүйелеріне //тұрақты баға мен /тиісті азық-түлікті қамтамасыз ^йетеді↓///	▶	↑жалпы/ быйыл ауұлшарұуашылығына дегең ͡ ғаражаттың͡ гөлөмү//→ үшжүз мійллійардтай болатым͡ болса↑// біз͡ б̊үуджөттү нақтылағаң ͡ гезде //→ көктөмдө/ ^уонұ ^йек'есе ұлғайттық / мысалы↓/// ↑сол ͡ ғаржы/ ^уотандық ^уөнүмдү ^уөндүрүугө// →^уоң ықпалым ͡ береді↓/// ↑сонұмембірге// біз/ апта ͡ сайын ^уөк^үметте селектрліг ^ірежімде→ // бұл мәселені ^уөңүрлермен талқылаймыз↓// тағы ͡ да ͡ б̊ірнеше/ →жедел шаралар ͡ ғаб̊ылдаудамыз↓/// ↑^уол/ біріншіден// мынау сауда-саттыққа ͡ б̊айланысты→ /кейб̊ір ͡ гедергілерді ͡ жойұу// ^йекіншіден/→мынау тұрақтандырұу͡ ғорларына→// қосұмша͡ ғаражатпөлүп↑// сол ͡ ғорларды толұғұмең ͡ ғұрұу↓// ^уөңүрлөрді айналым ^ысхемасы деген арнайы тәсіл ͡ б̊ар↓// сонұң нәтійжесінде/ →^уотандық ^уөнүм ͡ шығарұушұлар// →біздің сауда жүйөлөрүне //тұрақты ͡ б̊аға мен /тійісті азық-түлүктү қамтамасыз ^йетеді↓///
Әлихан Смайылов	Сонымен бірге монополияға қарсы реттеу шараларын күшейтудеміз. Былтыр тағы да біз заңнамаға арнайы мынау сауда үстемесі 15 проценттен аспау керек деген норманы қабылдадық. Сол үстеме әрбір сауда орталығында сауда жерінде Әлеуметтік маңызы бар тауарларға ғана қатысты солардың сауда үстемесі 15 проценттен аспау керек. Сол норманы біз мониторингін күшейтудеміз. Осының барлығы, біз ойлаймыз бағаларды тұрақтандыруына өз оң ықпалын береді деп.	сонымен бірге /монополійаға қарсы реттеу шараларын күшейтудеміс↓/// ↑былтыр тағы да /біз //заңнамаға арнайы/ →мынау сауда үстемесі // →^уомбеспраценттен аспау керек// деген норманы қабылдадық↓/// ↑сол үстеме//→ әрбір сауда ^уорталығында /сауда жерінде↓/// ↑^уол әлеуметтік маңызы бар // тауарларға қатысты шығар↓/// ↑әлеуметтік маңызы бар →/тауарларға ғана қатысты//→ солардың сауда үстемесі ^уомбес праценттен аспау герек↓/// ↑сол норманы/ →біс мониторингін күшейтудеміз↓/// ↑^уосының барлығы// біз ^уойлаймыз/→ бағаларды тұрақтандыруына// ^уөз^уоң ықпалын /береді деп↓ ///	▶	сонұмембірге /монополұйаға͡ ғарсы / ^іреттеу шараларың ͡ гүшөйтүудөмүз↓/// ↑былтыр тағы ͡ да ͡ б̊із //заңнамағ'арнайы / →мынау сауда / үстөмөсү // →^уомбес просенттен аспау͡ герек// деген норманы ͡ ғаб̊ылдадық↓/// ↑сол үстөмө//→ әрб̊ір сауда ^уорталығында /сауда жерінде↓/// ↑^уол әлеумөттүг ͡ маңызы ͡ б̊ар // тауарларға ͡ ғатысты шығар↓/// ↑әлеумөттүг ͡ маңызы͡ б̊ар →/тауарларғағана͡ ғатысты//→ солардың сауда͡ үстөмөсү ^уомбес просенттен аспау ͡ герек↓/// ↑сол норманы/ →біз моныйторыйңгің͡ гүшөйтүудөмүз↓/// ↑^уосұнұң барлығы// біз ^уойлаймыз/→ бағаларды тұрақтандырұуұна// ^уөз ^уоң ықпалын /береді деп↓ ///
Әлихан Смайылов	Иә, индустриалдық инновациялау бағдарлама шеңберінде ол енді 2010 жылдан бері келе жатқан бағдарлама 1700-дей жоба іске асырылды. Соның нәтижесінде 150 мыңнан астам тұрақты жұмыс орны ашылды. Соның арқасында өңдеу өнеркәсіптің үлесі экономикамызда 11 проценттен 14 процентке дейін ұлғайды. Сонымен бірге өңдеу өнеркәсібінің өнімі 6 есе өсіп, 17 триллион теңгені құрады.	↑иә/ индустриалдық инноваційалау бағдарлама шеңберінде→// ^уол ^йенді ^йекімың ^уоныншы жылдан бері келе жатқан бағдарлама→// бірмыңжетіжүздей жоба іске асырылды↓/// ↑соның нәтижесінде /жүзелүу мыңнан астам →//тұрақты жұмыс^у орны ашылды↓/// ↑соның арқасында /^уөңдеу ^уөнеркәсіптің үлесі→// экономикамызда ^уомбір праценттен /^уонтөрт працентке дейін ұлғайды↓/// ↑сонымен бірге ^уөңдеу ^уөнеркәсібінің ^уөнімі→/ алты ^йесе ^уөсіп↑// ^уонжеті трилөн теңгені құрады↓/// ↑^уөңдеу ^уөнеркәсібінің экспорты /бірде жеті ^йесеге ^уөсіп// жиырма милард долларды құрады↓///	▶	↑ійә/ ійндұустрыйалдығ ͡ ійноватčійалау ͡ б̊ағдарлама шеңберінде→// ^уол ^йенді ^йекімың ^уонұншұ жылдам ͡ бері ͡ геле ͡ жатқам ͡ бағдарлама→// бірмыңжетіжүздөй жоба / іске асырылды↓/// ↑сонұң нәтійжесінде / жүзөлүу мыңнан астам →//тұрақты жұмұс ^уорн'ашылды ↓/// ↑сонұң ͡ арқасында /^уөңдөу ^уөнөргәсіптің үлөсү→// економыйкамызда ^уомбір просенттен /^уонтөрт просентке ͡ дейін ұлғайды↓/// ↑сонұмембірге ^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊інің ^уөнүмү→/ алты ^йесе ^уөсүп↑// ^уонжеті т^ірійллійон теңгені ͡ ғұрады↓/// ↑^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊̊інің ек̊спортұ /^йесеге ^уөсүп// жыйырма мійллійард ͡ долларды құрады↓///
Әлихан Смайылов	Өңдеу өнеркәсібінің экспорты 1/7 есеге өсіп, 20 миллиард долларды құрады. Өңдеу өнеркәсібіне салынған инвестицияның көлемі 4 есе артты. Дәл осы жұмысты біз ары қарай күшейтуіміз қажет, сондықтан біз арнайы индустрия аясында бағдарламаны қабылдадық. Сол бағдарлама шеңберінде 700-ден астам инвестициялық жобалар іске асады. Олардың бірінші кезегінде ол импортты төмендету сол 700-ден астам инвестициялық жобаны іске асырудың нәтижесінде импорттың көлемі 4 миллиард долларға төмендейді және экспортты ұлғайту 9 миллиард долларға экспорт ұлғаяды деген болжамдамыз. Осы жұмыстың нәтижесінде өңдеу өнеркәсібінің экономикадағы үлесі одан бетер көтеріледі, 15 процентті құрайтын болады.	↑^уөңдеу ^уөнеркәсібіне салынған инвестиційаның көлемі //төрт ^йесе артты↓/// дәл ^уосы жұмысты біз /ары ғарай күшейтуіміз қажет↓/// ↑сондықтан/ біс/ арнайы индустрійа айасында →//бағдарламаны қабылдадық↓/// сол бағдарлама шеңберінде →// жетіжүзден астам/ инвестиційалық жобалар іске асады↓/// ↑^уолардың/ бірінші кезегінде ^уол/ →импыртты төмендету↓// сол/ жетіжүзден астам инвестиційалық жобаны →/іске асырудың нәтижесінде//→ импорттың көлемі төрт милард долларға төмендейді↓// және экспортты ұлғайту↑// тоғыз милард долларға /→экспорт ұлғайат деген болжамдамыз↓/// ↑^уосы жұмұстың/ нәтижесінде//→ ^уөңдеу ^уөнеркәсібінің экономикадағы үлесі ↑//^уодан бетер көтеріледі↓/ ^уомбес працентті құрайтын болады↓///	▶	↑^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊іне салыңған ійнвестітčійаның ͡ гөлөмү //төрт ^йес'артты ↓/// дәл ^уосұ жұмұстұ ͡ б̊із /ары ͡ ғарай ͡ гүшөйтүуүмүз ͡ ғажет↓/// ↑сондұқтан/ біз/ арнайы ійндұустрыйа айасында //бағдарламаны ͡ ғаб̊ылдадық↓/// ↑сол бағдарлама шеңберінде →//жетіжүздөн астам/ ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алар іск'асады ↓/// ↑^уолардың/ бірінші ͡ гезегінде ^уол/ →іймпортты ͡ төмөндөтүу↓// сол/ жетіжүздөн астам ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊аны →/іск'асырұудұң нәтійжесінде//→ іймпорттұң ͡ гөлөмү төрт мійллійард долларға төмөндөйдү↓// және ек̊спорттұ ͡ ұлғайтұу↑// тоғұз мійллійард долларға /→ек̊спорт ұлғайады дегем ͡ болжамдамыз↓/// ↑^уосұ жұмұстұң нәтійжесінде//→ ^уөңдөу ^уөнөргәсіб̊інің економұйкадағы ͡ үлөсү ↑//^уодам ͡ бетер ͡ гөтөрүлөді↓/ ^уомбес просентті ͡ ғұрайтым ͡ болады↓///
Әлихан Смайылов	Біз мынау ғарыштық мониторинг тәсілі арқылы жердің пайдаланылуын бақылаймыз. Бұл норма былтыр отандық заңнамаға енгізілген. Осы ғарыштық мониторингтің нәтижесінде 40 миллион гектар пайдаланбай жатыр деген ақпаратқа қолымыз жетіп отыр. Оның 95 проценті жайылымдық жерлер, ал енді, жайылым жерлерінің тапшылығы бар екені бәрімізге мәлім, бірақ та оларды енді қайтару мәселесі бір күнде шешілетін мәселе емес. Неге десеңіз Конституциямызда жеке меншік құқықтары қорғалған, сондықтан сол пайдаланбайтын жерлерді қайтару мәселесі тек сот тәртібімен шешіледі.	↑біс мынау/ ғарыштық мониторинг тәсілі арқылы→ // жердің пайдаланылуын бақылаймыс↓/// ↑бұл норма былтыр //→ ^уотандық заңнамаға ^еенгізілген↓/// ↑^уосы ғарыштық маниторингтің нәтижесінде // қырық милон гектар/→ пайдаланбай жатыр деген ақпаратқа // →қолұмыз жетіп ^уотыр↓/// ↑^уоның тоқ̊санбес праценті жайылым жерлер// →ал ^йенді/ жайылым жерлерінің тап̊шылығы бар ^йекені бәрімізге мәлім↓// бірақ та ^уоларды /^йенді қайтару мәселесі //→бір күнде шешілетін мәселе ^йемес↓/// ↑неге десеңіз/ канституційамызда жеке меншік құқықтары қорғалған↓/// сондықтан сол пайдаланбайтын жерлерді қайтару мәселесі →//тек сот тәртібімен шешіледі↓///	▶	↑біз мынау/ ғарыштығ ͡ моныйторыйңк͡ тәсілі ͡ арқылы → // жердің пайдаланылұуұм͡ бақылаймыз↓/// ↑бұл норма ͡ б̊ылтыр //→уотандық заңнамаға ^йеңгізілген↓/// ↑^уосұ ғарыштығ ͡ моныйторыйңктің нәтійжесінде // қырығмійллійоң ͡ гектар/→ пайдаламбай ͡ жатыр деген ақпаратқа // →қолұмұжжетіп ^уотұр↓/// ↑^уонұң тоқ̊самбес просенті жайылым жерлер// →ал ^йенді/ жайылым жерлерінің тап̊шылығы͡ б̊ар ^йекені ͡ б̊әрімізге мәлім↓// бірақ ͡ та ^уоларды /^йенді ͡ ғайтарұу мәселесі //→біргүндө шешілетін мәселе ^йемес↓/// ↑неге десеңіз/ констыйтұусыйамызда жекеменшік құқұқтары ͡ ғорғалған↓/// сондұқтан сол пайдаламбайтын жерлерді͡ ғайтарұу мәселесі →//тек / сот тәртіб̊імен шешіледі↓///
Әлихан Смайылов	Жалпы, ауыл шаруашылығына мемлекеттік көмек көрсету субсидия беру. Ол дүние жүзіндегі бар тәжірибе. Бұған себеп болатыны ол сол ауыл шаруашылық өнімінің шығарылымының ерекшеліктері. Мысалы ауыл шаруашылығына салынатын инвестиция ұзақ мерзімде қайтады, сосын әртүрлі тәуекелдерге байланысты. Мысалы, жаңағы өсімдік жануарлардың ауруларына байланысты, ауа-райына байланысты, әртүрлі себептерге байланысты. Сондықтан барлық мемлекеттер өздерінің ауыл шаруашылығын қолдайды.	↑жалпы/ ауылшаруашылығына мемлекеттік көмек көрсету//→ субсидійа беру→// ^уол/ дүниежүзіндегі бар тәжірибе↓/// ↑бұған себеп болатыны// ^уол/ →сол ауылшаруашылық ^уөнімінің шығарылымының ^йерекшеліктері↓/// ↑мысалы /ауылшаруашылығына салынатын инвестиційа →//ұзақ мерзімде қайтады↓/// ↑сосын /әртүрлі тәуекелдерге байланысты→// мысалы/ жаңағы ^уөсімдік/ жануарлардың ауруларына байланысты→// ауа-райына байланысты→// әртүрлі себептерге байланысты//→ сондықтан/ барлық мемлекеттер →/^уөздерінің ауылшаруашылығын қолдайды↓///	▶	↑↑жалпы/ ауұлшарұуашылығына мем^ілекеттік көмөк ͡ көрсөтүу//→ сұубсүйдүйа ͡ б̊ерүу→// ^уол/ дүнүйөжүзүндөгү ͡ б̊ар тәжірійб̊е↓/// ↑бұған себ̊еп͡ полатыны// ^уол/ →сол ауұлшарұуашылық ^уөнүмүнүң шығарылымының ^йерек̊шеліктері↓/// ↑мысалы /ауұлшарұуашылығына салынатын ійнвестітčійа →//ұзағмерзімде қайтады↓/// ↑сосұн /әртүрлү тәуөкелдерге ͡ б̊айланысты→// мысалы/ жаңағы ^уөсүмдүк/ жанұуарлардың аурұуларына ͡ б̊айланысты→// ауарайына ͡ б̊айланысты→// әртүрлү себ̊ептерге͡ б̊айланысты//→ сондұқтан/ барлығ ͡ мем^ілекеттер →//^уөздөрүнің ауұлшарұуашылығың͡ ғолдайды↓///
Әлихан Смайылов	Біз осы жұмысты арнайы бақылауда ұстап, қазір арнайы комиссияны құрып, биыл бұл жұмысты жандандырамыз. Былтыр мысалы, пайдаланбайтын жерлердің 400 мың гектары қайтарылған болса, биыл біз бұны 5 миллион гектарға дейін жеткіземіз, яғни 12 есе биыл қайтарылатын жердің көлемі ұлғаяды және сол жерлерді нақты пайдаланатын ауылшаруашылық өнімін шығаратын отандық кәсіпкерлерге беру керек. Сондықтан бұл өте маңызды сұрақ.	біз /^уосы жұмысты /арнайы бақылауда ұстап// казір арнайы камиссійаны құрұп// биыл бұл жұмысты жандандырамыз↓/// ↑былтыр мысалы/ пайдаланбайтын жерлердің төртжүзмың гектары /қайтарылған болса// биыл біз бұны/ бес милон гектарға дейін жеткіземіз↓/// ↑йағіни ^уонекі ^йесе биыл/ қайтарылатын жердің көлемі ұлғайады //және сол жерлерді нақты пайдаланатын// ауылшаруашылық ^уөнімін шығаратын ^уотандық кәсіпкерлерге беру керек↓/// ↑сондықтан бұл ^уөте маңызды сұрақ↓///	▶	біз /^уосұ жұмұстұ /арнайы͡ б̊ақылауд'ұстап // қәзір арнайы ͡ гомійсійаны ͡ ғұрұп// быйыл бұл жұмұстұ жандандырамыз↓/// ↑былтыр мысалы/ пайдаламбайтын жерлердің төртжш̆үз мың гектары /қайтарылғам͡ болса// быйыл біз ͡ б̊ұнұ/ бес мійллійоң ͡ гектарға ͡ дейін жеткіземіз↓/// ↑йәғ^уній ^уонекі ^йесе ͡ б̊ыйыл/ қайтарылатын жердің͡ гөлөм'ұлғайады //және сол жерлерді нақты пайдаланатын// ауұлшарұуашылық ^уөнүмүн шығаратын //^уотандық кәсіпкерлерге͡ б̊ерүу͡ герек↓/// ↑сондұқтан /бұл ^уөтө маңызды сұрақ↓///
Әлихан Смайылов	Жалпы, ауыл шаруашылығына мемлекеттік көмек көрсету субсидия беру. Ол дүние жүзіндегі бар тәжірибе. Бұған себеп болатыны ол сол ауыл шаруашылық өнімінің шығарылымының ерекшеліктері. Мысалы ауыл шаруашылығына салынатын инвестиция ұзақ мерзімде қайтады, сосын әртүрлі тәуекелдерге байланысты. Мысалы, жаңағы өсімдік жануарлардың ауруларына байланысты, ауа-райына байланысты, әртүрлі себептерге байланысты. Сондықтан барлық мемлекеттер өздерінің ауыл шаруашылығын қолдайды.	↑жалпы/ ауылшаруашылығына мемлекеттік көмек көрсету//→ субсидійа беру→// ^уол/ дүниежүзіндегі бар тәжірибе↓/// ↑бұған себеп болатыны// ^уол/ →сол ауылшаруашылық ^уөнімінің шығарылымының ^йерекшеліктері↓/// ↑мысалы /ауылшаруашылығына салынатын инвестиційа →//ұзақ мерзімде қайтады↓/// ↑сосын /әртүрлі тәуекелдерге байланысты→// мысалы/ жаңағы ^уөсімдік/ жануарлардың ауруларына байланысты→// ауа-райына байланысты→// әртүрлі себептерге байланысты//→ сондықтан/ барлық мемлекеттер →/^уөздерінің ауылшаруашылығын қолдайды↓///	▶	↑жалпы/ ауұлшарұуашылығына мем^ілекеттік көмөк ͡ көрсөтүу//→ сұубсүйдүйа ͡ б̊ерүу→// ^уол/ дүнүйөжүзүндөгү ͡ б̊ар тәжірійб̊е↓/// ↑бұған себ̊еп͡ полатыны// ^уол/ →сол ауұлшарұуашылық ^уөнүмүнүң шығарылымының ^йерек̊шеліктері↓/// ↑мысалы /ауұлшарұуашылығына салынатын ійнвестітčійа →//ұзағмерзімде қайтады↓/// ↑сосұн /әртүрлү тәуөкелдерге ͡ б̊айланысты→// мысалы/ жаңағы ^уөсүмдүк/ жанұуарлардың аурұуларына ͡ б̊айланысты→// ауарайына ͡ б̊айланысты→// әртүрлү себ̊ептерге͡ б̊айланысты//→ сондұқтан/ барлығ ͡ мем^ілекеттер →//^уөздөрүнің ауұлшарұуашылығың͡ ғолдайды↓///
Әлихан Смайылов	Біріншіден, жаңағыдай инвестициялық тартымдылықты қамтамасыз ету үшін. Екіншіден, ауыл шаруашылығында тұрақты жұмыс істеп, тұрақты жалақы төлеу үшін мынау ауылдық жерлерде 42 процент халық тұратынын ескеретін болсақ, ауыл шаруашылық саласы әлеуметтік маңызы бар сала деп айтуға болады. Сондықтан сол ауыл шаруашылық саласының тұрақты жұмыс істеуі, ол әлеуметтік маңызы бар сұрақ. Сондықтан әрбір мемлекет өзінің ауыл шаруашылығына қаржылай көмек береді және басқа да тәсілдермен тиісті жеңілдіктерді береді. Біз де сондай тәжірибені қолданудамыз, оның үстіне біз қазір айтылғандай бұл көмекті көбейтіп жатырмыз.	↑біріншіден/ жаңағыдай инвестиційалық тартымдылықты /қамтамасыз ^йету үшін→// ^йекіншіден/ ауыл шаруашылығында тұрақты жұмыс істеп→// тұрақты жалақы төлеу үшін→// мынау ауылдық жерлерде→ //қырығекі працент халық тұратынын ^йескеретін болсақ↑// ауылшаруашылық саласы→// әлеуметтік маңызы бар сала деп→/ айтуға болат↓/// ↑сондықтан сол/ ауылшаруашылық саласының тұрақты жұмыс істеуі↑// ^уол/ әлеуметтік маңызы бар сұрақ↓/// ↑сондықтан әрбір мемлекет→ //өзінің ауылшаруашылығын //қаржылай көмек береді↓// және басқа да тәсілдермен →//тиісті жеңілдіктерді береді↓/// ↑біз де/ сондай тәжірибені қолданудамыс↓//^у оның үстіне біз казір айтылғандай↑// бұл көмекті көбейтіп атырмыз↓///	▶	↑біріншіден/ жаңағыдай ійнвестітčійалық тартымдылықты /қамтамасыз ͡ ^йетүу ͡ үшүн→// ^йекіншіден/ ауұлшарұуашылығында тұрақты жұмұс істеп// тұрақты жалақы төлөу ͡ үшүн→// мын'ауұлдұқ жерлерде→ //қырығекі просент халық тұратынын ^йескеретім ͡ болсақ↑// ауұлшарұуашылық̊ ͡ саласы→// әлеумөттүг ͡ маңызы ͡ б̊ар сала деп→/ айтұуға ͡ б̊олады↓/// ↑сондұқтан сол/ ауұлшарұуашылық̊ ͡ саласының тұрақты жұмұс ͡ істеуү↑// ^уол / әлеумөттүг маңызы͡ б̊ар сұрақ↓/// ↑сондұқтан әрб̊ір мем^ілекет →//^уөзүнүң ауұлшарұуашылығын /қаржылайгөмөк͡ переді↓// және ͡ б̊асқа ͡ да тәсілдермен→ //тійісті жеңілдіктерді ͡ б̊ереді↓/// ↑біз ͡ де/ сондай тәжірійб̊ені ͡ ғолданұудамыз↓// ^уонұң үстүнө ͡ б̊із ͡ ғәзір айтылғандай↑// бұл ͡ гөмөктү көб̊ейтіб̊ ͡ жатырмыз↓///
Әлихан Смайылов	Су мәселесі біздің еліміз үшін әрқашан да өзекті мәселенің бірі болып табылады. Сондықтан бұл мәселе бойынша, біз арнайы жұмыс жүргізудеміз. Мына біздің көршілес елдермен тиісті комиссиялар жұмыс тобы құрылған. Біз мысалы ЕврАзЭс па, басқа екіжақты кездесуде ма, әрқашан әріптетерімізбен кездесіп, бұл мәселені бөлек талқылаймыз. Мысалы, биыл біз мынау Сырдария өзенінің бассейні бойынша, төрт елдің арасындағы келісімге қол қойдық. Ол Қазақстан, Өзбекстан, Тәжікстан және Қырғызстан мемлекеттерімен бірге қол қойдық. Соның нәтижесінде біз қазір Шардара су қоймасына бес миллиард текше метр суды жинадық. Сосын мына көктемде біз Көксарай су қоймасына 850 миллион текше метр суды жинадық. Жыл басында Көксарай су қоймасы құрғақ еді. Жалпы, былтырғымен салыстырғанда, біз осы екі су қоймасына 340 миллион текше метр су артығымен жинап отырмыз, яғни жағдай былтырғыға қарағанда жақсы.	↑су мәселесі //біздің ^йеліміз үшүн //→әрқашан да /^уөзекті мәселенің бірі болып табылады↓/// ↑сондықтан бұл мәселе бойынша// біс арнайы/→ жұмыс жүргізудеміз↓/// ↑мына/ біздің көршілес ^йелдермен//→ тиісті камиссійалар жұмыс тобы құрылған↓/// ↑біз мысалы ^йеврезэс па// басқа ^йекіжақты кездесуде ма// →әрқашанда әріптестерімізбен кездесіп// бұл мәселені бөлек талқылаймыз↓/// ↑мысалы/ биыл біз мынау// сырдарійа ^уөзенінің бассейні бойынша//→ төрт ^йелдің арасындағы келісімге қол қойдық↓/// ↑^уОл/ қазағыстан/ ^уөзбекстан/ тәжікстан және қырғызстан мемлекеттерімен бірге/→ қол қойдық↓/// ↑соның нәтижесінде біз// қазір шардара/→ су қоймасына //бес милард текше метр// суды жинадық↓/// ↑сосын мына көктемде біс// көксарай су қоймасына// →сегізжүзелу милон/ текше метр суды жинадық // жыл басында↓// көксарай су қоймасы //құрғақ ^йеді// →жалпы/ былтырғымен салыстырғанда →біз /осы ^йекі су қоймасына //→үшжүзқырық милон текше метр су// артығымен жинап ^уотырмыз↓/// ↑йәғіній сырдәрійә ^уөзенінің жағдайы биыл //былтырғыға қарағанда жақ̊сы↓///	▶	↑сұу мәселесі //біздің ^йел^іміз ͡ үшүн //→әрқашан ͡ да /^уөзөктү мәселенің бірі ͡ б̊олұп ͡ таб̊ылады↓/// ↑сондұқтам ͡ бұл мәселе ͡ б̊ойұнша// біз арнайы/→ жұмұс ͡ жүргүзүудөмүз↓/// ↑мына/ біздің ͡ гөршүлөс ^йелдермен//→ тійісті ͡ гомійсійалар жұмұс тоб̊ұ ͡ ғұрұлған↓/// ↑біз мысалы ^йевразес ͡ па// басқа ^йекіжақты ͡ гездесүудө ͡ ма// →әрқашан әріптестерімізб̊ең ͡ гездесіп// бұл мәселені͡ б̊өлөк талқылаймыз↓/// ↑мысалы/ быйыл ͡ б̊із мынау// сырдарійа ^уөзөнүнүң бассейіні ͡ б̊ойұнша//→ төрт ^йелдің арасындағы ͡ гелісімге ͡ ғол ͡ ғойдұқ↓/// ↑^уол / қазағыстан/ ^уөзб̊егістан/ тәжігістан және қырғызыстан мем^ілекеттерімем ͡ бірге/→ қол͡ ғойдұқ↓/// ↑сонұң нәтійжесінде ͡ б̊із// қәзір шардара/→ сұу͡ ғоймасына //бес мійллійард тек̊ше метір// сұудұ жыйнадық↓/// ↑сосұн мына͡ гөктөмдө͡ б̊із// көк̊сарай сұуғоймасына// → сегіжжүз ^йелүу мійллійон/ тек̊ше мет^ір сұудұ жыйнадық// жыл ͡ б̊асында↓// көк̊сарай сұу͡ ғоймасы //құрғақ ^йеді// →жалпы/ былтырғымен салыстырғанда → біз /^уосұ ^йекі сұуғоймасына //→үшшүзғырығ ͡ мійллійон тек̊ше мет^ір сұу// артығымен жыйнап ^уотұрмұз↓/// ↑йәғ^іній сырдарійа ^уөзөнүнүң жағдайы ͡ б̊ыйыл //былтырғыға͡ ғарағанда жақ̊сы↓///
Әлихан Смайылов	Сонымен бірге мынау Шу және Талас өзендері бойынша да біз көрші Қырғызстан басшыларымен тиісті келісімге қол қойып, тиісті кестені қабылдадық. Қазір біздің отандық тауар өндірушілер сол суды бекітілген кестемен алып отыр. Биылғы жылы қарағанда, қазір жағдай жаман емес. Сонымен бірге мынау Жайық өзені бойынша да, былтырғыдан салыстырғанда 430 миллион текше метр су көп келіп отыр. Жайық өзенімен. Біз Ресей тарапымен де тиісті келісім жұмыстарын жүргізіп, тиісті келісімге келдік. Жалпы айтқанда, мынау биыл лидациялық кезеңге байланысты сумен қамтамасыз ету жағдайы былтырғыға қарағанда жақсы және бұл мәселе ерекше назарда.	↑сонымен бірге мынау// шу және талас ^уөзендері бойынша да біз // көрші қырғызстан башшыларымен→// тиісті келісімге қол қойып// тиісті кестені қабылдадық↓/// ↑казір/ біздің ^уотандық тауар ^уөндірушілер//→ сол суды бекітілген кестемен// алыботыр↓/// ↑биылғы жылға қарағанда//→ казіргі жағдай жаман ^йемес↓// сонымен бірге мынау/ жайық ^уөзені бойынша да// былтырғыдан салыстырғанда →//төртжүзотыз милон текше метр су/ көп келіп ^уотыр→ жайық ^уөзенімен↓/// ↑біз ресей тарапымен де //тиісті келісім жұмыстарын жүргізіп//→ тиісті келісімге келдік↓/// ↑жалпы айтқанда// мынау биыл лидаційалық кезеңге байланысты// →сумен қамтамасыз ^йету жағдай//→ былтырғыға қарағанда жақ̊сы↓// және бұл мәселе ^йерекше назарда↓///	▶	↑сонұмембірге мынау// шұу және талас ^уөзөндөрү͡ б̊ойұнша ͡ да ͡ б̊із / көршү ͡ ғырғысстам ͡ башшыларымен→// тійісті ͡ гелісімге ͡ ғол ͡ ғойұп// тійісті͡ гестені͡ ғаб̊̊ылдадық↓/// ↑қәзір/ біздің ^уотандық тауар ^уөндүрүушүлөр//→ сол сұудұ͡ б̊екітілгең ͡ гестемен// алып ^уотұр↓/// ↑быйыл жылға͡ ғарағанда//→ қәзіргі жағдай жаман ^йемес↓// сонұмембірге мынау/ жайық ^уөзөнү͡ б̊ойұнша ͡ да// былтырғыдан салыстырғанда →// төртжш̆үзотұз мійллійон тек̊ше мет^ір сұу/ көп келіп ^уотұр↓/// ↑жайық ^уөзөнүмөн↓ //біз ^іресей тарапымен ͡ де //тійісті͡ гелісім жұмұстарын жүргүзүп//→ тійісті͡ гелісімге ͡ гелдік↓/// ↑жалп'айтқанда // мынау ͡ б̊ыйыл ^ілійдасійалық ͡ кезеңге ͡ б̊айланысты// →сұумөң ͡ ғамтамасыз ͡ ^йетүу жағдайы//→ былтырғыға ͡ ғарағанда жақ̊сы↓// және ͡ б̊ұл мәселе ^йерек̊ше назарда↓///
Әлихан Смайылов	Жұмыспен қамту мәселесі және халықтың табысын арттыру мәселесі. Ең негізгі мәселе, біздің алдымызда тұрған, сондықтан мемлекет басшысы тапсырмасы бойынша, халықтың табысын арттыру бойынша, арнайы 25-ші жылға дейінгі бағдарлама қабылданды. Сол бағдарлама шеңберінде 25-ші жылға дейін біз 2 миллион адамды жұмыс орнымен қамтуымыз керек. Соның ішінде 400 мың адамды биыл біз сонымен бірге мемлекет тарапынан субсидияланатын әлеуметтік жұмыс орындарының көлемін ұлғайттық.	↑жұмыспен қамту мәселесі// және халықтың табысын арттыру мәселесі// ^йең негізгі мәселе→// біздің алдымызда тұрған↓/// сондықтан/ мемлекет басшысы тап̊сырмасы бойынша→// халықтың табысын арттыру бойынша→// арнайы жиырмабесінші жылға дейінгі бағдарлама қабылданды↓/// ↑сол бағдарлама шеңберінде//→ жиырмабесінші жылға дейін біз/ ^йекімилон адамды //→жұмыс ^уорнымен қамтуымыз керек↓/// ↑соның ішінде// төртжүз мың адамды биыл біс/ сонымен бірге мемлекет тарапынан субсидійаланатын// →әлеуметтік жұмыс ^уорындарының көлемін ұлғайттық↓///	▶	↑жұмұспең͡ ғамтұу мәселесі// және халықтың ͡ таб̊ысын ͡ арттырұу мәселесі// ^йең негізгі мәселе→// біздің алдымызда тұрған↓/// сондұқтан/ мем^ілекет ͡ пашшысы тап̊сырмасы ͡ б̊ойұнша→// халықтың таб̊ысын ͡ арттырұу ͡ б̊ойұнша→// арнайы жыйырмаб̊есінші͡ жылға͡ дейіңгі͡ б̊ағдарлама ͡ ғаб̊ылданды↓/// ↑сол бағдарлама шеңберінде//→ жыйырмаб̊есінші жылға ͡ дейім ͡ біз / ^йекі мійллійон адамды →/жұмұс ^уорнұмең͡ ғамтұуұмұз ͡ герек↓/// ↑сонұң ішінде// төртш̆үз мың адамды ͡ б̊ыйыл біз/ сонұмембірге мем^ілекет тарапынан сұубсұйдұйаланатын// →әлеуметтік ͡ жұмұс ͡ орұндарының / көлөмүн ͡ ұлғайттық↓///
Әлихан Смайылов	Мынау айтатын болсақ, мысалы мынау жастар практикасы әлеуметтік жұмыс орындары. Қоғамдық жұмыспен қамтылу мәселері біз биыл қаржыландыруын көбейтіп отырмыз. Биыл мысалы, 100 мың тиісті жаңағы айтылғандай жұмыс орнына біз қосымша 77 миллиард теңгені бөліп отырмыз. Сонымен бірге мынау «Алғашқы жұмыс орны» деген жастарға арналған бағдарламаны біз ұлғайтып және сол бөлетін қаражатын көбейтіп және оның шарттарын жақсартып отырмыз.	↑мынау айтатын болсақ// мысалы мынау/ →жастар практикасы// әлеуметтік жұмыс ^уорындары// →қоғамдық жұмыспен қамтылу мәселері //→біс биыл қаржыландыруын көбейтіп ^уотырмыз↓/// ↑биыл мысалы/ жүзмың тиісті/ жаңағы айтылғандай// →жұмыс ^уорнына біз //қосымша жетпішжеті милард теңгені бөліп ^уотырмыз↓/// ↑сонымен бірге/ мынау «алғашқы жұмыс ^уорны» деген жастарға арналған →бағдарламаны біз ұлғайтып↑// және сол бөлетін қаражатын көбейтіп↑// →және ^уоның шарттарын жақ̊сартып ^уотырмыз↓///	▶	↑мына / айтатым ͡ болсақ // мысалы мынау/ →жастар пырактійкасы// әлеумөттүг ͡ жұмұс ͡ орұндары // →қоғамдығ ͡ жұмұспең͡ ғамтылұу мәселері //→біз ͡ б̊ыйыл ͡ ғаржыландырұуұң ͡ гөб̊өйтүп ^уотұрмұз↓/// ↑быйыл мысалы/ жүзмың тійісті/ жаңағ'айтылғандай // →жұмұс ^уорнұна͡ б̊із //қосұмша жетпішшеті мійллійард теңгені ͡ б̊өлүп ^уотұрмұз↓/// ↑сонұмембірге/ мынау «алғашқ̊ы͡ жұмұс͡ орнұ» деген жастарғ'арналған →бағдарламаны ͡ б̊із ұлғайтып↑// және сол бөлөтүң ͡ ғаражатың ͡ гөб̊өйтүп↑// және ^уонұң шарттарын жақ̊сартып ^уотұрмұз↓///
Әлихан Смайылов	Сонымен бірге тағы да бір өте маңызды жоба ол мынау Жамбыл облысында 2019 жылы пилоттық жоба іске асырғанбыз. Ол өте төмен 2/5 процентпен берілетін несие. Ауылдық жерлерде жеке кәсіпкерлерге үй шаруашылықтарына берілетін несиелер. 11 ауылдық округте жасалынды, жаңағы пилоттық жоба. Соның нәтижесінде атаулы әлеуметтік көмек алатын адамдардың саны осы 11 округте 65 процентке төмендеді. Және жұмыссыздық деңгейі 36 процентке төмендеді және табыстар халықтың табыстары 165 процетке өсті. Осы пилоттық жобаның нәтижесін біз көріп отырып, қазір осы бағдарламаны осы жобаны біз барлық өңірде іске асырамыз деген жоспарымыз бар және әрбір облысқа келесі жылы мысалы 10 миллиард теңгеден бөлеміз. Сосын тиісті тәсілдер механизмдер іске асқаннан кейін біз бұл қаражатты ұлғайтамыз.	↑сонымен бірге тағы да бір/ →^уөте маңызды жоба// ^уол мынау/ →жамбыл ^уоблысында біс ^уонтоғызыншы жылы пилоттық жоба іске асырғанбыз→// ^уол ^уөте төмен/ ^йекіжарім працентпен берілетін несие→ауылдық жерлерде жеке кәсіпкерлерге// →үйшаруашылықтарына берілетін несиелер↓/// ^уомбір ауылдық ^уокругте жасалынды↓// жаңағы пилоттық жоба↑/// ↓соның нәтижесінде// →атаулы/ әлеуметтік көмек алатын //адамдардың саны //→^уосы/ ^уомбір ^уокругте алпысбес працентке төмендеді↓/// ↑және жұмыссыздық деңгейі// ^уотызалты працентке төмендеді// →және табыстар/ халықтың табыстары жүзалпыс працентке ^уөсті↓/// ↑^уосы/ пилоттық жобаның нәтижесін /біз көрүп ^уотұрып//→ казір ^уосы бағдарламаны→// ^уосы жобаны біз барлық ^уөңірде іске асырамыз деген/ жоспарымыз бар→// және әрбір ^уоблысқа келесі жылы// →мысалы ^уоммилард теңгеден бөлеміз↓// сосын тиісті тәсілдер/ механизмдер/ іске асқаннаң гейін// біз бұл қаражатты ұлғайтамыз↓///	▶	↑сонұмембірге тағы ͡ да ͡ б̊ір/ →^уөтө ͡ маңызды жоб̊а// ^уол ͡ мынау/ →жамбыл ^уоблұсұнда ͡ б̊із ^уонтоғұзұншы жылы пыйлоттұғ ͡ жоба / іск'асырғамбыз→// ^уол ^уөтө ͡ төмөн/ ^йекіжарым просентпем ͡ берілетін несійе→ауұлдұғ ͡ жерлерде жеке͡ гәсіпкерлерге// →үйшарұуашылықтарына͡ б̊ерілетін несійелер↓// ^уомбір ауұлдұқ ^уокрұугтө жасалынды↓// жаңағы пыйлоттығ ͡ жоб̊а↑/// сонұң нәтійжесінде// →атаулұ/ әлеумөттүк көмөг ͡ алатын //адамдардың саны //→^уосұ/ ^уомбір ^уокрұугт'алпыспес просентке төмөндөдү↓/// ↑және жұмұссұздұғ ͡ деңгейі// ^уотұзалты просентке төмөндөдү// →және таб̊ыстар/ халықтың таб̊ыстары жүзалпыспес просентке ^уөстү↓/// ↑^уосұ / пыйлоттығ ͡ жоб̊аның нәтійжесін /біз ͡ гөрүп ^уотұрұп//→ қәзір ^уосұ ͡ б̊ағдарламаны→// ^уосұ жоб̊аны ͡ б̊із / б̊арлығ ͡ ^уөңүрд'іске ͡ асырамыз ͡ деген жоспарымыз͡ б̊ар→// және / әрб̊ір ^уоблұсқа гелесі͡ жылы// →мысалы ^уоммыйллыйард теңгедем ͡ бөлөмүз↓// сосұн тійісті тәсілдер/ механійзмдер/ іск'асқаннаң ͡ гейін// біз ͡ б̊ұл ͡ ғаражатт'ұлғайтамыз ↓///
Әлихан Смайылов	Бұл бағыт бойынша ең бастысы жылдың басынан бері ең төменгі еңбекақы мөлшерлемесі 60 мың теңгеге дейін көтерілді. 42 500 болатын алдында. Ол 1/6 миллион адамға тікелей табыстарына оң әсерін берді. Екіншіден, мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2020 жылдан бастап, 600 мың педагогтарға жалақыларын 25 процентке көбейтіп келе жатырмыз. Медициналық қызметкерлерге ол 250 мың адам үш жылдың ішінде жаалқылары екі есе өсетін болады.	↑бұл бағыт бойынша// ^йең бастысы/ жылдың басынан бері→ /^й/ең төменгі ^йеңбекақы мөлшерлемесі// алпысмың теңгеге дейін көтерілді↓// қырықекімың бесжүз болатын алдында↓/// ↑^уол бірбүтіноннан алты милон адамға //тікелей табыстарына ^уоң әсерін берді//↓ ^йекіншіден/ мемлекет басшысының тап̊сырмасы бойынша→// ^йекіміңжиырмасыншы жылдан бастап// алтыжүзмың педагогтарға /жалақыларын жиырмабес працентке көбейтіп →келе жатырмыз↓/// ↑медициналық қызметкерлерге/ ^уол ^йекіжүзелу мың адам// үш жылдың ішінде жалақылары→// ^йекі ^йесе ^уөсетін болады↓///	▶	↑бұл бағытпойұнша// ^йең ͡ бастысы/ жылдың басынам͡ бері→ //^йең төмөңгү ^йеңбекақы мөлшөрлөмөсү// алпысмың теңгеге ͡ дейің ͡ гөтөрүлдү↓//қырығекі мыңбешшүз ͡ б̊олатын алдында↓/// ↑^уол бірб̊үтүноннан алты мійллійон адамға //тікелей таб̊ыстарына ^уоң әсерім берді//↓ ^йекіншіден/ мемілекет ͡ пашшысының тап̊сырмасы ͡ б̊ойұнша→// ^йекімыңжыйырмасыншы жылдам ͡ бастап // алтыжүзмың педагогтарға /жалақыларын жыйырмаб̊ес просентке ͡ гөб̊өйтүп →кележатырмыз↓/// ↑медійсійналық ͡ қызметкерлерге/ ^уол ^йекіжүзөлүу мың адам// үшшылдың ішінде жалақылары→// ^йек'есе ^уөсөтүм ͡ болады↓///
Әлихан Смайылов	Сонымен бірге басқа да бюджет саласында істейтін қызметкерлерге 650 мың адамға қосымша жыл сайын 20 процентке жалақылары индексацияланып көтеріліп отыр. Ол яғни 5 жылдың ішінде екі есе өседі деген сөз. Сонымен бірге біз 1/8 мың жеке кәсіпорындармен тиісті. Келісімсөздерді жүргізіп, олар өздерінің қызметкерлеріне орташа алғанда 20-30 процентке жалақыларын көтереді деген шешімдеріне қол жеткіздік.	↑сонымен бірге басқа да/ бійуджет саласында істейтін қызметкерлерге→// алтыжүзелу мың адамға //қосымша жыл сайын →// жиырма працентке жалақылары индексаційаланып/ көтеріліп ^уотұр↓// ^уол йәғіній/ беш жылдың ішінде //^йекі ^йесе ^уөсет деген сөз↓/// ↑сонымен бірге/ біс бірбүтін ^уоннан сегіз мың жеке кәсіпорындармен →//тиісті келісімсөздерді жүргізіп↑// ^уолар/ ^уөздерінің қызметкерлеріне //^уорташа алғанда↑/ жиырма ^уотыз працентке// жалақыларын көтереді деген шешімдеріне// қол жеткіздік↓///	▶	↑сонұмембірге / б̊асқа ͡ да/ бүуджөт čаласынд'істейтің ͡ ғызметкерлерге→// алтыжүзөлүу ͡ мың адамға //қосұмша жылсайын →//жыйырма просентке жалақылар ійндек̊сасыйаланып / көтөрүлүп ^уотұр↓// ^уол йәғ^іній/ бешшылдың ішінде //^йек'есе ^уөсөдү деген сөз↓/// ↑сонұмембірге/ біз б̊ірб̊үтүн ^уоннан сегізмың жеке͡ гәсіпорұндармен →//тійісті ͡ гелісімсөздөрдү жүргүзүп↑// ^уолар ^уөздөрүнүң͡ ғызметкерлеріне //^уорташ'алғанда↑/ жыйырма-отұз просентке// жалақыларың͡ гөтөрөдү ͡ деген шешімдеріне// қол жеткіздік↓///
Әлихан Смайылов	Сонымен бірге осы жұмыстың нәтижесінде халықтың табыстары артады деп ойлаймыз. Соның үстіне жаңағы айтылғандай, көптеген инвестициялық жобаларды іске асырамыз. Барлық инвестициялық жобалардың саны үш мыңнан асады, бірақ соның ішінде 700- ден астам ірі инвестициялық жобалар, сол жердегі жұмыс орындары ашылатын болса, халықтың табысына оң әсерін береді деп ойлаймыз.	↑сонымен бірге/ ^уосы жұмыстың нәтижесінде →//жалпы халықтың табыстары //артады деп ^уойлаймыс↓/// ↑соның үстіне/ жаңағы айтылғандай//→ көптеген инвестиційалық жобаларды //іске асырамыс↓// барлық инвестиційалық жобалардың→ //саны үш мыңнан асады↓// бірақ соның ішінде //жетіжүзден астам ірі инвестиційалық жобалар→// сол жердегі жұмыс ^уорындары/ ашылатын болса↑// халықтың табысына //оң әсерін береді деп ^уойлаймыс↓///	▶	↑сонұмембірге/ ^уосұ жұмұстұң͡ нәтійжесінде //жалпы ͡ халықтың таб̊ыстары //артады ͡ деп ^уойлаймыз↓/// ↑сонұң ͡ үстүнө/ жаңағ'айтылғандай //→ көптөгөн ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊аларды //іск'ас^ырамыз↓// барлығ ͡ ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алардың //сан'үш мыңнан асады↓// бірақ̊ ͡ сонұң͡ ішінде //жетіжүздөн астам ірі ійнвестітčійалық͡ жоб̊алар→// сол жердегі жұмұс ^уорұндары/ ашылатым ͡ болса↑// халықтың таб̊ысына //^уоң әсерім ͡ береді деп ^уойлаймыз↓///
Әлихан Смайылов	Негізін айтатын болсақ, мемлекет жылжымайтын мүлік нарығының бағаларын реттемейді, бірақ біз тиісті мониторинг жүргізудеміз. Сол нарықтың бағаларының өсуіне не өспеуіне тікелей ықпал ететін мынау құрылыс материалдары. Мемлекет құрылыс материалының бағаларының өспеуіне тиісті шаралар қабылдау керек. Біз мысалы, 107 инвестициялық жобаны қазір іске асырамыз. Олардың 5 жылдың ішінде олардың көлемі 1 триллион теңгеге дейін жетеді. Сол инвестициялық жобалар жаңағы отандық құрылыс материалдарын шығаруға бағытталған, соның нәтижесінде біз ішкі нарықта импортқа тәуелді болмасақ, өзіміздің отандық құрылыс материлдарын керекті көлемде шығаратын болсақ, тұрғын үй бағаларының тұрақтануына тікелей әсерін тигіземіз, біз бұл бағыт бойынша арнайы жұмыс жүргізудеміз.	↑негізін айтатын болсақ→// мемлекет жылжымайтын мүлік нарығының бағаларын/ реттемейді↓// бірақ біс тиісті мониторинг жүргізудеміс↓/// ↑сол нарықтың бағаларының ^уөсуүне// не ^уөспеуіне тікелей ықпал ^йететін →//мынау/ құрылыс материалдары//→ мемлекет сол құрұлыс материалының бағаларының ^уөспеуүне →//тиісті шаралар қабылдау керек↓/// ↑біс// мысалы// жүжжеті инвестиційалық жобаны казір іске асырамыз↓// ^уолардың/ бес жылдың ішінде// ^уолардың көлемі бір трилөн теңгеге дейін жетеді↓/// ↑сол инвестиційалық жобалар// жаңағы ^уотандық құрұлыс материалдарын /шығаруға бағытталған↓// соның нәтижесінде/ →біс ішкі нарықта импортқа тәуелді болмасақ↑// ^уөзіміздің ^уотандық құрылыс материлдарын →//керекті көлемде шығаратын болсақ↑// тұрғын үй бағаларының тұрақтануына→ //тікелей әсерін тигіземіс↓// біс/ бұл бағыт бойынша →//арнайы жұмыс жүргізудеміс↓///	▶	↑негізін айтатым ͡ болсақ→// мем^ілекет / жылжымайтын мүлүг ͡ нарығыным ͡ бағаларын/ ^іреттемейді↓// бірақ ͡ піз тійісті моныйторыйңг жүргүзүудөмүз↓/// ↑сол нарықтың бағаларының ^уөсүуүнө// не ^уөспөуүнө тікелей ықпал ^йететін →//мынау/ құрұлұс матерійалдары//→ мем^ілекет құрұлұс матерійалының бағаларының ^уөспөуүнө →//тійісті шаралар ғаб̊ылдау͡ герек↓/// ↑біз// мысалы// жүжжөті ͡ ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊аны қәзір іск'асырамыз↓// ^уолардың/ бешшылдың ͡ ішінде// ^уолардың͡ гөлөмү ͡ б̊ір трыйллыйон теңгеге ͡ дейін жетеді↓/// ↑сол ійнвестітčійалығ ͡ жоб̊алар// жаңағы ^уотандық құрұлұс матерійалдарын шығарұуға ͡ б̊ағытталған↓// сонұң нәтійжесінде/ →біз ішкі нарықт'ыймпортқа тәуөлдү ͡ б̊олмасақ↑// ^уөзүмүздүң ^уотандық құрұлұс матерійалдарын →//керекті ͡ гөлөмдө шығаратым ͡ болсақ↑// тұрғұн ͡ үй ͡ б̊ағаларының тұрақтанұуұна→ //тікелей әсерін тійгіземіз// біз/ бұл бағыт ͡ пойұнша //арнайы жұмұш ͡ шүргүзүудөмүз↓///
Әлихан Смайылов	Мемлекет басшысының шешімі бойынша бізде 3 облыс ашылды. Ұлытау, Абай және Жетісу облыстары, бірақ олардың ұйымдастыру жұмыстары әлі де жүргізілуде. Осы ұйымдастыру жұмыстары толығымен біткеннен кейін барып, олар арнайы кешенді экономикалық даму жоспарларын дайындап, өкіметте бекітетін болады. Әрине, бұл облыстар жаңадан ашылғаннан кейін оларға ерекше көңіл бөліп, ерекше қосымша көмек көрсету керек. Сондықтан осындай кешенді жоспарлар қабылданады. Осы облыстарды құру шешімінің өзі, осы облыстарда тұратын халыққа әлеуметтік-экономикалық жағдай жақсартуға оң ықпалын беріп отыр. Өкіметтің тарапынан қаржы бөлініп, осы облыстардағы дамуына қосымша ықпал беру керек.	↑мемлекет басшысының шешімі бойынша →//бізде/ үш ^уоблыс ашылды↓// ұлытау/ абай және жетісу ^уоблыстары//→ бірақ ^уолардың ұйымдастыру жұмыстары→ //әлі де жүргізілуде↓/// ↑^уосы ұйымдастыру жұмыстары// →толығымен біткеннең ͡ гейін барып↑// ^уолар арнайы кешенді/ әлеуметтік экономикалық даму жоспарларын дайындап↑// ^уөкіметте бекітетін болады↓/// ↑әрине/ бұл ^уоблыстар жаңадан ашылғаннан гейін→// ^уоларға ^йерекше көңіл бөліп↑// ^йерекше қосымша көмек көрсету герек↓// сондықтан/ ^уосындай кешенді жоспарлар қабылданады↓/// ↑^уосы ^уоблыстарды құрұу шешімінің ^уөзі //^уосы/ ^уоблыстарда тұратын халыққа//→әлеуметтік-экономикалық/ жағдайын жақ̊сартуға /^уоң ықпалын беріп ^уотыр↓// ^уөкіметтің тарапынан қаржы бөлүніп↑// ^уосы ^уоблыстардағы// дамуына қосымша ықпал беру ͡ герек↓///	▶	↑мем^ілекет ͡ пашшысының шешімі͡ б̊ойұнша →//бізде/ үш ^уоблұс ашылды↓// ұлұтау/ аб̊ай және жетісұу ^уоблұстары//→ бірақ ^уолардың ұйұмдастырұу жұмұстары→ //әлі ͡ де жүргүзүлүудө↓/// ↑^уос'ұйұмдастырұу жұмұстары// →толұғұмем ͡ біткеннең ͡ гейім͡ барып↑// ^уолар арнайы͡ гешенді/ әлеумөттүг ͡ економыйкалығ͡ дамұу жоспарларын дайындап// ^уөкүмөттө ͡ б̊екітетім ͡ болады↓/// ↑әрійне/ бұл ^уоблұстар жаңадан ашылғаннаң ͡ гейін→// ^уоларға ^йерек̊ше͡ гөңүл͡ бөлүп↑// ^йерек̊ше ͡ ғосұмша͡ гөмөк͡ көрсөтүу ͡ герек↓// сондұқтан/ ^уосұндай ͡ гешенді жоспарлар ͡ ғаб̊ылданады↓/// ↑^уосұ ^уоб^ұлұстарды ͡ ғұрұу шешімінің ^уөзү //^уосұ/ ^уоб^ұлұстарда тұратың ͡ ғалыққа// →әлеумөттүг ͡ економыйкалығ ͡ жағдайын жақ̊сартұуға /^уоң ықпалым ͡ беріп ^уотұр↓// ^уөкүмөттүң тарапынаң ͡ ғаржы ͡ б̊өлүнүп↑// ^уосұ ^уоб^ұлұстардағы// дамұуұна͡ ғосұмш'ықпал ͡ б̊ерүу ͡ герек↓///
Әлихан Смайылов	Иә, бұл мәселе қазір Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі арнайы зерделеп жатыр. Тиісті қоғамдық өкілдерімен бірнеше кездесу өткізілді. Бұл жерде бір айтатын мәселе адамдар ерте шығатын болса, онда зейнетақының да мөлшері сәйкесінше төмен болады. Сондықтан бұны ескеру керек, бірақ дегенмен осындай қоғамда пікір болғаннан кейін оны әрине, жан-жақты талдап, зерттеу қажет. Қазір арнайы жұмыс тобы құрылып, жаңағы айтылған Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің шеңберінде бұл мәселе зерттеліп жатыр. Соның нәтижесі салалық министрлік сосын тиісті ақпарат береді деп ойлаймын.	↑иә/ бұл мәселе //қазір ^йембек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі →//арнайы зерделеп жатыр↓/// ↑тиісті қоғамдық/ ^уөкілдерімен// бірнеше кездесу ^уөткізілді↓/// ↑бұл жерде/ бір айтатын мәселе//→ адамдар ^йерте шығатын болса↑// ^уонда зейнетақыныңда мөлшері сәйкесінше// төмен болады↓/// ↑сондықтан бұны/ ^йескеру ͡ герек↓// бірақ дегеммен/ ^уосындай қоғамда// пікір болғаннан гейін↑// ^уоны/ әрине/↓ жан-жақты талдап↑// зерттеу қажет↓/// ↑казір арнайы/ жұмыс тобы құрылып// жаңағы айтылған ^йеңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің шеңберінде// →бұл мәселе зерттеліп жатыр↓/// ↑соның нәтижесін /салалық министрлік//→ сосын тиісті ақпарат берет деп ^уойлаймын↓///	▶	↑^ійә/ бұл мәселе //қәзір ^йеңбег ͡ және ͡ ғалықты ͡ әлеумөттүк ͡ қорғау мійнійстрлігі →//арнайы зерделеб̊͡ жатыр↓/// ↑тійісті͡ ғоғамдық/ ^уөкүлдөрімен// бірнеше ͡ гездесүу ͡ ^уөткүзүлді↓/// ↑бұл жерде/ бір айтатын мәселе//→ адамдар ^йерте шығатын ͡ болса↑// ^уонда зейнетақының ͡ да мөлшөрү сәйкесінше// төмөм͡ болады↓/// ↑сондұқтам ͡ бұнұ/ ^йескерүу ͡ герек↓// бірағ ͡ дегеммен/ ^уосұндай ͡ ғоғамда// пікір ͡ б̊олғаннаң ͡ гейін↑// ^уонұ/ әрійне/↓ жан-жақты талдап↑// зерттеу ͡ ғажет↓/// ↑қәзір арнайы/ жұмұс͡ тоб̊ұ ͡ ғұрұлұп// жаңағ'айтылған ^йеңбег ͡ және ͡ әлеумөттүк ͡ қорғау мійнійстрлігінің шеңберінде// →бұл мәселе зерттеліб̊ ͡ жатыр↓/// ↑сонұң нәтійжесін /салалығ͡ мійнійстрлік//→ сосұн/ тійіст'ақпарат ͡ переді деп ^уойлаймын↓///
Әлихан Смайылов	Қазір біз электр қуатының балансын дайындадық және біз көріп отырмыз. Болашағымызда сол электр қуатында тапшылық орын алады деп көріп отырмыз. Сондықтан атом электр станциясын құрмай/ біз бұл мәселені шеше алмаймыз. Электр энергиямен толығымен экономикамызды/ қамытпасақ/ ары қарай даму өте қиын болады. Сондықтан бұл мәселе бойынша/ шешім қабылданды/ орны өзіңіз айтқандай белгіленді/ енді Энергетика министрлігі тиісті технологияларды дүние жүзіндегі бар/ озық технологияларды/ қарастырып жатыр/ Америка Құрама Штаттары/ француз/ Оңтүстік Корея// және орыстардың технологияларын қазір// зерделеп/ қарап жатыр/ жалпы/ бұл жоба/ халықаралық жоба болады/ яғни бірнеше мемлекеттерден әртүрлі технологиялар тартылатын болады/ сосын барып тиісті шешім қабылданады.	↑казір біс /электр қуатының балансын дайындадық↓// және біс көріп ^уотырмыз↓// болашағымызда сол электр қуатында //тап̊шылық ^уорын алады деп көріп ^уотырмыз↓/// ↑сондықтан/ атом электр станційасын құрмай↑// біз бұл мәселені шеше алмаймыз↓/// ↑электр энергійамен толығымен экономикамызды/ қамытпасақ↑// ары ͡ ғарай даму /уөте қиын болады↓/// ↑сондықтан бұл мәселе бойынша/ шешім қабылданды↓// ^уорны ^уөзүңіз айтқандай белгіленді↓// ^йенді энергетика министрлігі /тиісті технологійаларды /дүниежүзіндегі бар/ ^уозық технологійаларды/ →қарастырып жатыр↓/// ↑америка құрама штаттары/ франсуз/ →^уоңтүстік корейа/ және ^уорыстардың технологійаларын →/казір зерделеп/ қарап жатыр↓/// ↑жалпы бұл жоба// халықаралық жоба болады↓/// ↑йәғіній бірнеше мемлекеттерден →/әртүрлі технологійалар тартылатын болады↓/// ↑сосын барып тиісті шешім қабылданады↓///	▶	↑қәзір ͡ б̊із /^йелект^ір ͡ ғұуатының балансын дайындадық↓// және біз ͡ гөрүп͡ отұрмұз↓// болашағымызда сол ^йелектір ͡ ғұуатында //тап̊шылығ ͡ орұн ͡ алады ͡ деп көрүп ^уотұрмұз↓/// ↑сондұқтан / атом ^йелектір ыстансасың ͡ ғұрмай↑// біз ͡ б̊ұл мәселені шеш'алмаймыз ↓/// ↑^йелектір ^йенергійамен толұғұмен ^йекономійкамызды/ қамытпасақ↑// ары ͡ ғарай ͡ дамұу /^уөтө ͡ ғыйым ͡ болады↓/// ↑сондұқтам ͡ бұл мәселе ͡ б̊ойұнша/ шешім ͡ ғаб̊ылданды↓// ^уорнұ ^уөзүңүз айтқандай ͡ б̊елгіленді↓// ^йенді ^йенергетійка мійнійстрлігі /тійісті технологійаларды //дүнүйөжүзүндөгү ͡ б̊ар/ ^уозұқ технологійаларды/ →қарастырыб̊ ͡ жатыр↓/// ↑амерійка͡ ғұрама штаттары/ франсұуз/ →^уоңтүстүк корейа/ және ^уорұстардың технологійаларын →/қәзір зерделеп/ қараб̊ ͡ жатыр↓/// ↑жалпы ͡ б̊ұл жоб̊а// халықаралығ ͡ жоб̊а ͡ б̊олады↓/// йәғ^іній бірнеше мем^ілекеттерден →/әртүрлү технологійалар тартылатым ͡ болады↓/// ↑сосұм ͡ барып тійісті шешім ͡ ғаб̊ылданады↓///
Әлихан Смайылов	Мынау қаржылық аудитті алатын болсақ, былтыр мемлекеттік аудитпен қамтылған қаржының көлемі 3 есе өсті. Сонымен бірге мынау анықталған қаржылық бұзушылықтардың көлемі 77 процентке төмендеді, яғни жалпы аудиттің көлемі ұлғайғанмен бұзушылықтардың көлемі төмендеді деген сөз. Жалпы қаржылық дисциплина жоғарылады деген сөз мемлекеттік органдарда. Ол бірінші мәселе, екінші мәселе, жаңағы ұлттық қордан алынатын қаржы мәселесі. Ол расында да үлкен маңызды мәселе.	↑мынау қаржылық аудитті/ алатын болсақ↑// былтыр мемлекеттік аудитпен қамтылған→/ қаржының көлемі үш ^йесе ^уөсті↓// сонымен бірге мынау анықталған қаржылық бұзушылықтардың көлемі →// жетпішжеті працентке төмендеді↓/// ↑йәғіній жалпы аудиттің көлемі/ ұлғайғанмен→// бұзушылықтардың көлемі төмендеді деген сөз// жалпы қаржылық дисциплина жоғарылады деген сөз// мемлекеттік ^уоргандардағы↓/// ↑^уол бірінші мәселе// ^йекінші мәселе/→ жаңағы ұлттық қордан алынатын қаржы мәселесі→// ^уол расында да/ үлкен маңызды мәселе↓///	▶	↑мынау͡ ғаржылығ ͡ аудыйтты/ алатым ͡ болсақ↑// былтыр мем^ілекеттіг ͡ аудыйтпең͡ ғамтылған→/ қаржының͡ гөлөмү / үш ^йесе ͡ өстү↓// сонұмембірге мына / анықталған қаржылық͡ пұзұушұлұқтардың ͡ гөлөмү →//жетпішшеті просентке төмөндөдү↓/// ↑йәғ^іній жалп'аудыйттің͡ гөлөмү/ ұлғайғаммен↓// бұзұушұлұқтардың͡ гөлөмү төмөндөдү деген сөз// жалпы қаржылығ͡ дійссійплійна жоғарылады деген сөз// мем^ілекеттік ^уоргандарда↓/// ↑^уол бірінші мәселе/ ^йекінші мәселе//→ жаңағы/ұлттұқ ͡ қордан алынатың ͡ ғаржы мәселесі // ^уол ^ырасында ͡ да/ үлкөн маңызды мәселе↓///
Әлихан Смайылов	Біз бұл мәселені шешу үшін біріншіден, котрциклдық тәсілді заңнамаға енгіздік. Яғни ұлттық қордан алынатын қаражат ұлттық қорға түсетін қаражаттан көп болмау керек бір. Екіншіден мемлекеттік бюджеттің шығыстарының өсуіне шектеу қою, келесі ол республикалық бюджеттің жергілікті бюджеттердің өз түсімдерін, яғни салық түсімдерін ұлғайту. Мысалы, биыл республикалық бюджеттің өз түсімдері, яғни ұлттық қордан алынатын қаражатты алмағанда 40 процентке өсуде. Ол біріншіден, жаңағы цифрландыру салықтық және кедендік әкімшілендірудің сапасын көтеру сияқты жұмыстың нәтижесінде және экономиканың өсуіне әрине, байланысты. Сондықтан биылғы жылға қарағанда келесі жылы ұлттық қордан тартылатын кепілдірілген трансферттердің көлемі 2 есе төмендейді.	↑біс бұл мәселені шешу үшін// →біріншіден/ катрциклдық тәсілді заңнамаға ^йенгіздік↓// йәғіній/ ұлттық қордан алынатын қаражат→// ұлттық қорға түсетін қаражаттан көп болмау герек↓// бір/ ^йекіншіден/ мемлекеттік бійуджеттің шығыстарының ^уөсуіне шектеу қойұу// келесі/ ^уол республикалық бійуджеттің жергілікті бійуджеттердің ^уөз түсімдерін// йәғіній салық түсімдерін ұлғайту↓/// ↑мысалы/ биыл/ республикалық бійуджеттің ^уөз түсімдері// →йәғіній ұлттық қордан алынатын қаражатты алмағанда→// қырық працентке ^уөсуде↓/// ↑^уол біріншіден/ жаңағы цифрландыру// →салықтық және кедендік әкімшілендірудің сапасын →көтеру сыйақты жұмыстың нәтижесінде// және эканомиканың ^уөсуіне// әрине/ байланысты↓/// ↑сондықтан/ биылғы жылға қарағанда// →келесі жылы ұлттұқ қордан тартылатын кепілдірілген трансферттердің көлемі // ^йек' есе төмендейді↓///	▶	↑біз͡ б̊ұл мәселені ͡ шешүу͡ үшүн // →біріншіден/ котрсыйкылдық тәсілді заңнамаға ^йеңгіздік↓// ↑йәғ^іній/ ұлттұқ қордан алынатың ͡ ғаражат→// ұлттұқ қорға түсөтүң ͡ ғаражаттаң ͡ гөп͡ полмау͡ герек↓// бір/ ^йекіншіден/ мем^ілекеттік ͡ пүуджөттүң шығыстарының ^уөсүуүнө шектеу ͡ ғойұу// келесі/ ^уол ^іреспүублійкалық͡ пүуджөттүң жергілікті͡ б̊үуджөттөрдүң ^уөз түсүмдөрүн// йәғ^іній салық түсүмдөрүн ͡ ұлғайтұу↓/// ↑мысалы/ быйыл/ ^іреспүублійкалық ͡ пүуджөттүң ^уөз түсүмдөрі// →йәғ^іній ұлттұқ қордан алынатың ͡ ғаражатты ͡ алмағанда →// қырық просентке ^уөсүудө↓/// ↑^уол біріншіден/ жаңағы сыйфырландырұу// →салықтығ ͡ және͡ гедендіг ͡ әкімшілендірүудүң сапасың͡ гөтөрүу сыйақты / жұмұстұң нәтійжесінде// және /^йекономійканың ^уөсүуүнө// әрійне/ байланысты↓/// ↑сондұқтан/ быйылғы жылға͡ ғарағанда// →келесі жыл / ұлттұқ қордан тартылатын / кепілдірілген трансферттердің͡ гөлөмү //^йек'есе төмөндөйдү↓///
Қалқаман Сарин	Ақындық деген өнер менің түсінігімде - ақсүйек өнер. Басқа өнердің иелері өкпелемесін. Басқа сіздің әріптестеріңіз, сіз де өкпелемеңіз. Мен үшін ең асыл, асылзада, бекзада өнер - ақындық. Сондықтан бұл өнер менің түсінігімде әуелі Алладан. Тағдырыңа жазылатын, маңдайына жазылатын тағдыр. Екінші, жаңағы сіз айтқан әкенің қаны, ананың сүті. Үшінші фактор - жаңағы өзіңіз айтқан өскен орта, алған білімің. Осы үш тұғыр ошақтың ұш бұтындай, үшеуі осы ақындықтың негізгі өзегі, негізгі тамыры дейсіз ба. Осы үшеуі тығыз бір-бірімен байланысты деп ойлаймын.	↑ақындық деген ^уөнер ↑ // менің түсінігімде → / ақ̊сүйек ^уөнер ↓/// ↑басқа ^уөнердің ійелері→ / ^уөкпелемесін↓/// ↑басқа сіздің / әріптестеріңіз // → сіз де ^уөкпөлемеңіз↓/// ↑мен үшүн / ^йең асыл →// асылзада / бегзада ^уөнер → // ақындық↓/// ↑сондықтан бұл ^уөнер →/ менің түсүнүгімде →// әуелі алладан↓// тағдырыңа жазылатын →// маңдайына жазылатын тағдыр↓/// ↑^йекінші / →жаңағы / сіз айтқан әкенің қаны // →ананың сүтү↓ /// ↑үшінші фактор →// жаңағы ^уөзүңіз айтқан //→ у^уөскөн ^уорта / алған білімің↓/// ↑^уосы үш тұғұр // →^уошақтың үш бұтұндай // үшеуі ақындықтың →/ негізгі ^уөзегі ↓// негізгі тамыры дейсіз ба ↑/// ↑^уосы үшеуі / тығыз бір-бірімен→ // байланысты деп ^уойлайм↓///	▶	↑ақындығ ͡ деген ^уөнөр↑// менің түсүнүгүмдө→ // ақ̊сүйөк ^уөнөр↓/// ↑басқа ^уөнөрдүң ійелері // ^уөкпөлөмөсін↓/// ↑басқа сіздің / әріптестеріңіз // →сіз ͡ де ^уөкпөлөмөңүз↓/// ↑менүшүн / ^йең ͡ асыл →// асылзада / бегзада ^уөнөр→ // ақындық↓/// ↑сондұқтам ͡ бұл →^уөнөр // менің түсүнүгүмдө→ // әуөл' алладан ↓// тағдырыңа жаз^ылатын →// маңдайына ͡ жаз^ылатын / тағдыр↓/// ↑^уекінші →/ жаңағы / сіз айтқан әкенің ͡ ғаны // →ананың ͡ сүтү↓/// ↑үшүншү фактор→// жаңағы / ^у өзүңүз айтқан // ^уөскөн ^уорта/ алғам ͡ білімің↓/// ↑^уосұ / үш тұғұр // ^уошақтың үш ͡ пұтұндай// үшөуү ^уосұ / ақындықтың ͡ негізгі ^уөзөгү ↓// негізгі там^ыры дейсіз ͡ б̊е↑/// ↑^уосүшөуү / тығыз͡ б̊ір ͡ б̊ір^імем ͡ байланысты ͡ деп ^уойлаймын↓///
Қалқаман Сарин	Менің түсінігімде, тағы да айтайын, өлең - өмір мен өлімнің ортасы мен үшін өлең. Бұл мен ашқан жаңалық емес. «Туғанда дүние есігін ашады өлең, Өлеңмен жер қойынына кірер денең» деп Абай атамыз ақиқатын айтып кеткен. Сондықтан ақын үшін өлең - өмір. Ақын үшін, өлең бүкіл тұрмыс-тіршілігінің енді қазіргі жағдайда әртүрлі айтуға болатын шығар. Белгілі бір дәрежеде жұртқа танылуыңа немесе айтар ойыңды, сезіміңді, күйініш, сүйеніш, адамның басынан кешетін сезімнің барлығын, осы арман-мұңыңды жаңағындай, жан сырыңды жасырып, қағаз бетіне түсіретін дүние не нәрсе деген кезінде осы өлең деп ойлаймын.	↑менің түсінүгүмде //→ тағы да айтайын / →^уөлең ^уөмір мен ^уөлімнің ^уортасы →// мен үшүн ^уөлең↓/// ↑бұл / →мен ашқан жаңалық емес бұл↓/// ↑ туғанда / дүние ^йесігін ашады ^уөлең →// ^уөлеңмен жерғойынына →/ кірер денең деп →// абай атамыз / →ақиқатын айтып кеткен↓/// ↑сондұқтан / ақын үшүн ^уөлең // ^уол ^уөмүр↓/// ↑ақын үшүн ↑/ ^уөлең / →бүкүл тұрмұс-тіршілігінің ↑// ^йенді кәзіргі жағдайда ↑// әртүрлі айтұуға болатын шығар↓/// ↑белгілі бір дәрежеде→ // жұртқа танылуыңа ↑/ немесе айтар ^уойұңды / →сезіміңді / күйүнүш↑ / сүйүнүш ↑// адамның басынан кешетін сезімнің→ / барлығын→ // ^уосы / арман-мұңұңды жаңағындай→/ жан сырыңды жасырып→ // қағаз бетіне түсіретін // дүнүйе ↓/ не нәрсе дегең гезде ↑// ^уосы ^уөлең деп ^уойлайм↓///	▶	менің түсүнүгүмдө // → тағы д'айтайын /→^уөлөң / ^уөмүр мен ^уөлүмнүң ^уортасы →// менүшүн ^уөлөң→ ↑бұл / → мен ашқ̊ан жаңалық ^йемес ͡ пұл↓/// ↑ тұуғанда/ дүнүй'есігін ашады ^уөлөң→ ^уөлөңмөн жерғойұнұна →/ кірер денең // деп →аб̊ай атамыз /→ақыйқатын айтып кеткен↓/// сондұқтан / ақынүшүн // ^уөлөң ^уөмүр↓/// ақынүшүн↑/ ^уөлөң/ →бүкүл тұрмұс-тіршілігінің ↑ // ^йенді ͡ ғәзіргі жағдайда↑ әртүрлү / айтұуға ͡ б̊олатын шығар↓/// белгілі ͡ б̊ір дәрежеде→ // жұртқа танылұуұңа↑/ немесе / айтар ^уойұңдұ/ →сезіміңді / күйүнүш↑ / сүйүнүш↑// адамның басынаң͡ гешетін сезімнің ͡ барлығын // ^уосұ/ арман-мұңұңдұ жаңағындай→/ жан сырыңды жасырып →// қағаз ͡ б̊етіне түсүрөтүн // дүнүйө ↓///не ͡ нәрсе дегең ͡ гезінде ↑// ^уосұ ^уөлөң деп ^уойлаймын↓////
Қалқаман Сарин	Енді шынында да, қазір мына заманда, технократтық, ақпараттық заманда ақын болу жалпы өнер адамы болу біреулер үшін күлкілі болуы да мүмкін, шынында да. Қазір материалдық құндылықтар бірінші орынға шығып кеткен кезде дереу баюуымыз керек, оқуымыз керек, тіл меңгеруіміз керек, материалдық дүниелерімізді жинақтап, етік-жеңімізді қымтауымыз керек деп жатқан кезде, осы өлең жазу өнермен айналысу деген нәрсе керек пе, керек емес пе деп түсінетін адамдар да бар. Бұл, мен сізге айтайын, уақыттың осыған жеткен жеріміз.	^йенді / → шынында да // кәзір / → мына заманда // технократтық→ / ақпараттық заманда → // ақын болұу ↑// жалпы ^уөнер адамы болұу ↑// біреулер үшүн ↑/ күлкүлі болуы да мүмкүн→ // шынында да↓ // кәзір / материалдық құндұлықтар→ // бірінші ^уорыңға шығып кеткен кезде →// дереу байуымыз герек ↓// ^уоқуымыз герек ↓// тіл меңгеруіміз герек ↓// материалдық дүнүйелерімізді жинақтап ↑// ^йетік-жеңімізді қымтауымыз герек деп жатқаңгезде↑ ^уосы ^уөлөң жазұу↑/ ^уөнермен айналысу деген нәрсе→/ керек па ↑/ керек ^еемес па↑/ деп түсінетін //→ адамдар да бар↓/// ↑бұл / мен сізге айтайын // →уақыттың / ^уосыған жеткен жеріміс↓///	▶	^йенді / →шынында ͡ да // қәзір / →мына заманда технократтық→ / ақпараттық заманда → // ақым ͡ болұу ↑// жалпы ^уөнөр адамы ͡ б̊олұу↑// біреулөрүшүн↑/ күлкүлү ͡ б̊олұуұ ͡ да ͡ мүмкүн → // шынында ͡ да↓/// қәзір / матерійалдық құндұлұқтар → // бірінші ^уорұңға шығып кеткеңгезде →//дереу ͡ б̊айұуұмұз ͡ герек ↓/// ^уоқұуұмұз͡ герек ↓/// тіл меңгерүуүмүз͡ герек ↓/// матерійалдығ ͡ дүнүйөлөрүмізді жыйнақтап ↑// ^йетегжеңімізді ͡ ғымтауұмұз ͡ герек деб̊ жатқаң ͡ гезде↑ ^уосұ ^уөлөң жазұу↑/ ^уөнөрмөн айналысұу деген нәрсе→/керек ͡ пе / керек ^йемес ͡ пе ↑/деп түсүнөтүн//→ адамдар ͡ да ͡ б̊ар↓/// ↑бұл /мен сізг'айтайын // → ^ұуақыттың / ^уосұған жеткен жеріміз↓///
Қалқаман Сарин	Әрине, сөз жоқ. Ақынға құрметпен қарайды. Барған жерінде алдыңнан шығып, арқаңнан қағып, ақ батасын беріп жататын аға-апаларымызды көрген кезде, жырыңды жатқа оқып жатқан жастарды көрген кезде жаңағы күдікті күмәнді, тұманды ой сейіледі. Босқа жүрген жоқ екенінді әйтеуір бір қазақтың баласына өлең деген дүниені сүйкімді қылып сұлу өнер екендігін, оның жаңағыдай ақсүйек өнер екендігін жалғыз мен емес, әрине осындай тұрғыда қызмет көрсетіп жүрген қалтқысыз әдебиетке азаматтар бар ғой. Сондықтан мен ойлаймын осы тұрғыда.	әрине ↑/ сөз жоқ ақыңға / →құрметпен қарайды↓/// ↑барған жеріңде →/ алдыңнан шығып ↓// арқаңнан қағып ↓// ақ батасын беріп / жататын ↓// аға-апаларымызды / →көргең ͡ гезде↑// жырыңды жатқа ^уоқып жатқан→ // жастарды көргеңгезде ↑ // жаңағы күдүкті /→ күмәнді / тұманды ^уой / сейілет↓/// ↑Босқа жүргөн жоқ ^йекеніңді ↓// әйтеуүр бірғазақтың баласына→ / ^уөлең деген дүнүйені→ // сүйкімді͡ ғып / сұлу ^уөнер ^йекендігін →// ^уоның жаңағындай→ / ақ̊сүйөк ^уөнер ^йекендігін // жалғыз мен ^йемес ↑// әрине / ^уосұндай / ^уосұ тұрғұда қызмет көрсөтіп жүрген→ // қалтқысыз әдебиетке азаматтар бар ғой↓/// ↑сондықтан / мен ^уойлайм ↑// ^уосы тұрғұда↓///	▶	әрійне ↑/ сөжжоқ / ақыңға / → құрмөтпөң͡ ғарайды ↓/// ↑барған жеріңде →/ алдыңнан ͡ шығып ↓// арқаңнаң ͡ ғағып ↓// ақпатасым ͡ беріб̊ ͡ жататын ↓// ағ'апаларымызды / →көргөң ͡ гезде:↑// жырыңды жатқа ^уоқұб̊ ͡ жатқан→ // жастарды ͡ гөргөң ͡ гезде:↑ // жаңағы ͡ гүдүктү /→ күмәнді / тұманды ^уой / сейіледі↓/// ↑босқа жүргөн жоқ ^йекеніңді ↓// әйтеуүр ͡ б̊ірғазақтым ͡ баласына→ /^уөлөң деген дүнүйөнү→ // сүйкүмдүғып / сұлұу ^уөнөр ^йекендігін →// ^уонұң жаңағындай→ / ақ̊сүйөк ^уөнөр ^йекендігін // жалғыз мен ^йемес ↑// әрійне / ^уосұндай / ^уосұ тұрғұда / қызмет көрсөтүб̊ ͡ жүргөн→ // қалтқысыз әдеб̊ійетке / азаматтар ͡ б̊ар ͡ ғой↓/// ↑сондұқтаммен ^уойлаймын ↑// ^уосұ ͡ тұрғұда↓///
Қалқаман Сарин	Ал енді жаңағы менің ойыма бір нәрсе келіп отыр. Біз әлі сол материалдық дүниеден, мына кейінгі жиырма бес жылдықта тіпті осыған қатты көңіл аударып кеткен сияқтымыз. Бір жарым жыл бұрынғы жағдай есіңізде шығар, жер мәселесі есіңізде шығар. Жер мәселесі деген кезде жерге қарап қалған ешкім болған жоқ. Ұлт зиялыларынан бастап қоғам қайраткелері, олар енді міндетті дейікші айтуға, сөзді қозғауға. Бірақ, жалпы жастар, бұқара халық өре түрегелді. Өйткені жер деген материал, жер деген байлық.	↑ал ^йенді / жаңағы / ↑менің ^уойыма →/ бір нәрсе келіп ^уотыр ↓// біз әлі сол / материалдық дүниеден →// мына кейіңгі / →жыйырма бес жылдықта →// тіпті ^уосұған / →қатты көңүл аударып кеткен сыйақтымыс↓/// ↑бір жарым жыл бұрұңғы →/ жағдай // ^еесіңізде шығар // жер мәселесі↓/// ↑жер мәселесі деген кезде: ↑// жерге қарап қалған→ // ^уешкім болған жоқ↓ ұлт зыйалыларынан бастап →// қоғам қайраткелері→ // ^уолар ^йенді / →міндетті дейік̊ші айтұуға↓ // сөзді қозғауға↓/// ↑бірақ ↑/ жалпы жастар →// бұқара халық →// ^уөре түрөгелді↓/// ↑үйткені / жер деген материал //→ жер деген байлық↓///	▶	↑ал ^йенді / жаңағы / ↑менің ^уойұма →/ бір нәрсе͡ геліп ^уотұр ↓// біз әлі сол / матерійалдығ ͡ дүнүйөдөн →// мына ͡ гейіңгі / →жыйырма͡ б̊ешшылдықта →// тіпті ^уосұған / →қатты ͡ гөңүл аударып кеткен сыйақтымыс↓/// ↑бір жарым жыл ͡ б̊ұрұңғұ →/ жағдай // ^йесіңізде шығар // жер мәселесі↓/// ↑жер мәселесі дегеңгезде: ↑// жерге ͡ ғарап қалған→ // ^йешкім ͡ болған жоқ↓ ұлт зыйалыларынам ͡ бастап →// қоғам ͡ ғайраткелері→ // ^уолар ^йенді / →міндетті дейік̊ш'айтұуға ↓ // сөздү ͡ ғозғауға↓/// ↑бірақ ↑/ жалпы жастар →// бұқара ͡ ғалық →// ^уөрө ͡ түрөгөлдү↓/// ↑^уөйткөнү / жер дегем ͡ матерійал //→ жер дегем ͡ байлық↓///
Қалқаман Сарин	Тілдің мәселесін алып қарайықшы, бұл -руханият, бұл - рух. Мынау материал. Тілдің мәселесіне келген кезде біз бұндай бірлік таныта алмадық, тұтастық таныта алмадық. Яғни әлі де біз материалдық құндылықтарға байланған екендігімізді көрсетіп берді. Тек қана жерде не бар, жерде наның бар, үйің бар, баспанаң бар, бала-шағаң бар, суың бар ішетін, жейтін наның бар. Ал тіл саған нан бермейді, тіл қарыныңды тойдырмайды, ол рухтың дүниесі екендігін біз әлі сезіне қойған жоқпыз, көрдіңіз бе? Тек қана жеріме тиіспесе болды, ал рухты дүние, руханиятқа деген кезде селқостық, салғырттық. Бұны, мүмкін біреулер сабыр деп түсінуі де мүмкін. Осындай бір кінәратты тұстар бар ғой.	↑тілдің мәселесін / алып қарайық̊шы↑/// ↑бұл -руханиат // бұл - рух↓/// ↑мынау материал↓/// ↑ал тілдің мәселесіне гелгеңгезде↑ // біз ↑/ бұндай бірлік таныта алмадық ↓// тұтастық таныта алмадық↓/// ↑йағни / әлі де біз // материалдық құндұлұқтарға→ // байланған ^еекендігімізді ↑// көрсетіп берді↓/// ↑тек қана →/ жерде не бар // жерде наның бар →// үйің бар // баспанаң бар // бала-шағаң бар →// суың бар ішетін ↓// жейтін наның бар↓/// ↑ал / тіл саған нан бермейт ↓// тіл қарыныңды тойдырмайды↓/// ↑^уол рухтың дүнүйесі ^йекендігін→ // біз әлі сезіне қойған жоқпыс→ // көрдүңіз ба ↑тек қана / жеріме тійіспесе болдұ↓ // ал / рухты дүнүйе // руханиатқа деген гезде→ // селқостық / салғырттық↓/// ↑бұны / мүмкүн біреулер →// сабыр деп түсінуі де мүмкін↓/// ↑^уосындай бір / кінәратты →// тұстар бар ғой↓ ///	▶	↑тілдің мәселесін / алып ͡ қарайық̊шы↑/// ↑бұл^ұрұуханыйат // бұл ^ұрұух↓/// ↑мынау матерійал↓/// ↑ал тілдің мәселесіне гелгеңгезде↑ // біз ↑/ бұндай бірлік таныт'алмадық ↓// тұтастық таныт'алмадық ↓/// ↑йағ^іній / әлі ͡ де ͡ б̊із // матерійалдық құндұлұқтарға→ // байлаңған ^йекендігімізді ↑// көрсөтүп ͡ перді↓/// ↑текқана →/ жерде не͡ б̊ар // жерде наның ͡ бар →// үйүң ͡ бар // баспанаң ͡ бар // бала-шағаң ͡ бар →// сұуұң бар ішетін ↓// жейтін наның ͡ бар↓/// ↑ал / тіл саған нам ͡ бермейді ↓// тіл ͡ ғарыныңды тойдұрмайды↓/// ↑^уол ^ұрұухтұң дүнүйөсү ^йекендігін→ // біз әлі сезіне ͡ ғойған ͡ жоқпұс→ // көрдүңүз ͡ б̊а ↑текқана / жеріме тійіспесе͡ б̊олдұ↓ // ал / ^ұрұухтұ дүнүйө // ^ұрұуханыйатқа дегең ͡ гезде→ // селқостұқ / салғырттық↓/// ↑бұнұ / мүмкүм ͡ біреулөр →// саб̊ыр деп түсүнүуү ͡ де мүмкүн↓/// ↑^уосұндай ͡ б̊ір / кінәратты →// тұстар ͡ б̊ар ͡ ғой↓ ///
Қалқаман Сарин	Бұл енді о бастан қазақ ақын халық ғой. «Түйеге мінген қазақ төрт ауыз өлең айтады» деп қазақ тағы да айтып қойған. Ешкімнің аузына қақпақ бола алмайсыз. Қазір мына интернет деген дүние тіпті мұндай дүниеге жол ашып берді, мүмкіндік тудырды. Бірақ мұның барлығы енді әдеби орта бар кезде, сүзгі, жаңағы ішкі түйсік бар кезде, бұлар жас кезінде кім өлең жазбады. Студент кезінде сіздің қатарластарыңыз айтады ғой, «Қырық жігіт өлең жазып келді, соның екеуі-үшеуі ғана шықты, әрқайсысы әр жақтан кетті». Сол сияқты бұл аса бір күдік тудыратын дүние емес, өзі уақыт пен халық деген екі кеңістік бар. Кейбір жағдайда әдеби ортаның өзі қателесуі мүмкін. Ия, оған кешегі дүниелер де дәлел бола алады, бірақ екі-ақ ұлы өлшем бар - уақыт пен халық.	↑бұл ^йенді о бастан→ // қазақ ақын халық қой ↓// түйөге міңген қазақ →// төрт ауұз ^уөлең айтады деп →// қазақ тағы да айтып қойған↓/// ^йешкімнің аузына↑ // қақпақ бола алмайсыз↓/// ↑кәзір ↑/ мына интернет деген дүнүйе → // тіпті мұндай дүнійеге →// жол ашып берді ↓// мүмкүндік тудырды↓/// ↑бірақ бұнұң барлығы ^йенді ↑// әдеби ^уорта бар гезде →// сүзгі / жаңағы/ ішкі түйсік бар гезде→ // бұлар/ жас кезінде→ / кім ^уөлөң жазбады↓/// ↑студент кезінде →// сіздің қатарластарыңыз айтады ғой ↓// «қырық жігіт ^уөлең жазып келді↓ // соның ^йекеуі-үшөуі ғана шықты↓ // әрқайсысы / әр жақтан кетті»↓/// ↑сол сыйақты бұл ↑// аса бір күдүк тұудұратын →/ дүнүйе ^йемес// ^уөзү / ^ұуақыт пен халық деген →/ ^йекі кеңістік бар↓/// ↑кейбір жағдайда // →әдеби ^уортаның ^уөзү / қателесуі мүмкүн↓/// ↑иа↓/ ^уоған кешегі дүниелер де→ // дәлел бола алады↓/// ↑бірақ / ^йек'ақ ұлы ^уөлшем бар //уақыт пен халық↓///	▶	↑бұл ^йенді о бастан→ // қазақ / ақың ͡ ғалық ͡ қой ↓// түйөгө міңгеңғазақ →// төрт ауұз ^уөлөң айтады ͡ деп →// қазақ тағы ͡ да ͡ айтып ͡ қойған↓/// ^йешкімнің аузұна↑ // қақпақ͡ пол'алмайсыз ↓/// ↑қәзір ↑/ міне / ійнтернет деген дүн^үйө → // тіпті мұндай дүн^үйөге →// жол ашып ͡ перді ↓// мүмкүндүк͡ тұудұрдұ↓/// ↑бірақ / бұнұң барлығы ^йенді ↑// әдеб̊ій ^уорта ͡ б̊аргезде →// сүзгү / жаңағы/ ішкі түйсүк ͡ паргезде→ // бұлар/ жас кезінде→ / кім ^уөлөң жазб̊ады↓/// ↑^ыстүудөнт кезінде →// сіздің ͡ ғатарластарыңыз ͡ айтады ͡ ғой ↓// «қырығ ͡ жігіт ^уөлөң жазып ͡ келді↓ // сонұң ^йекеу'үшөуү- ғана ͡ шықты↓ // әрқайсысы / әр жақтаң ͡ гетті»↓/// ↑сол сыйақты ͡ б̊ұл ↑// аса ͡ б̊ір / күдүк тұудұратын →/ дүнүйө ^йемес// ^уөзү / ^ұуақыт пен халық деген →/ ^йекігеңістік ͡ пар↓/// ↑кейб̊ір жағдайда // →әдеб̊ій ^уортаның ^уөзү / қателесүуү мүмкүн↓/// ↑ійа↓/ ^уоғаң ͡ гешегі дүнүйөлөр ͡ де→ // дәлел ͡ б̊ол'алады ↓/// ↑бірақ / ^йек'ағ ͡ ұлұ ^уөлшөм ͡ бар // ^уақыт пең ͡ ғалық↓///
Қалқаман Сарин	Халықтың жазығы жоқ, сүзбеден халыққа өткізіп бір-ақ беруіміз керек осы арналар, радиолар, бүкіл ақпарат құралдары, былайша айтқанда. Халықтың жазығы қанша, халыққа не беріп жатырмыз соны тыңдап жатыр. Мен айтайын, мына әннің сөздерінің өте сын көтермейтіндігі туралы, иә. Мен де біраз әнге сөз жаздым ғой, бірақ қазір көркемдік кеңес деген дүние бар қазақ радиосында.	↑халықтың жазығы жоқ↓/// ↑сүзбөден халыққа ^уөткізіп ↑// бір-ақ берүуіміз герек↓/// ↑^уосы арналар/ радиолар →// бүкіл ақпарат құралдары →// былайша айтқанда→ /халықтың жазығы͡ ғанша→ // халыққа не беріп жатырмыс ↓// соны тыңдап атыр↓/// ↑мен айтайын↓/ мына әннің сөздөрінің → // ^уөте / сын көтермейтіндігі туралы иә→ мен де / біраз әңге сөз жаздым ғой↓/// ↑бірақ/ кәзір↑ көркөмдік кеңес деген дүнүйе бар →// қазақ радиосында↓///	▶	↑халықтың жазығы жоқ↓/// ↑сүзб̊өдөң ͡ ғалыққа ^уөткүзүп ↑// бір͡ ақ ͡ перүуүмүз ͡ герек↓/// ↑^уос'арналар / ^урадійолар →// бүкүл ақпарат құралдары →// былайш'айтқанда → /халықтың жазығы͡ ғанша→ // халыққа не͡ б̊еріб̊ жатырмыз ↓// сонұ тыңдаб̊ ͡ жатыр↓/// ↑мен айтайын↓/ мын'әннің сөздөрүнүң → // ^уөтө / сың ͡ гөтөрмөйтіндігі тұуралы / ійә → мен де / біраз әңге сөжжаздым ͡ ғой↓/// ↑бірақ/ қәзір↑ көркөмдүк кеңес теген дүнүйө͡ б̊ар →// қазағ͡ рад^ійосұнда ↓///
Қалқаман Сарин	Соның мүшесінің бірімін мен. Біраз ақын ағаларымыз бар, композиторлар бар. Қазақ радиосын былайша айтқанда, жаңағы, сондай жеңілтек әндерден тазартып жатырмыз. Сөзі дұрыс емес, әні бұзық, сөзі қисық деген сияқты. Бірақ, оны біз радиодан ғана алып тастағанмен, басқа арналарда да кеңес жоқ ғой, ол басқа жерден шығып жатыр. Шатырдың бір-ақ тесігін бітедік, басқа тесігінен де су ағып жатыр ғой, түсінесіз бе? Бұл жерде менің ойымша, тұтас көркемдік кеңес керек.	↑соның / мүшөсүнің бірімін мен↓/// ↑біраз ақын ағаларымыз бар↓ // композиторлар бар↓/// ↑қазақ радиосын // былайша айтқанда →// жаңағы сондай жеңілтек әндерден↑ // тазартып жатырмыс↓/// ↑сөзү дұрұс ^йемес // әні бұзұқ →// сөзү қыйсық деген сыйақты↓/// ↑бірақ / ^уоны біз / радиодан ғана алып тастағаммен // басқа арналарда да / кеңес жоқ қой →// ^уол / басқа жерден шығып жатыр↓/// ↑шатырдың бір-ақ тесігін бітедік ↓// басқа тесігінен де / су ағып атыр ғой↓ // түсінесіз бе↑/// ↑бұл жерде / менің ^уойымша →// тұтас көркөмдік кеңес керек↓///	▶	↑сонұң / мүшөсүнүң бірімім ͡ мен↓/// ↑біраз ақын ағаларымыз ͡ б̊ар↓ // композійторлар ͡ б̊ар↓/// ↑қазағ͡ радійосұн // былайш'айтқанда →// жаңағы сондай жеңілтег ͡ әндерден↑ // тазартыб̊ ͡ жатырмыз↓/// ↑сөзү ͡ дұрұс ^йемес // әні ͡ б̊ұзұқ →// сөзүғыйсығ ͡ деген сыйақты ↓/// ↑бірақ / ^уонұ ͡ б̊із / ^ырадійодаңғана / алып тастағаммен // басқ'арналарда ͡ да / кеңес жоқ ͡ қой →// ^уол / басқа жерден шығыб̊ ͡ жатыр↓/// ↑шатырдың бір-ақ тесігім ͡ бітедік ↓// басқа тесігінен ͡ де / сұ'ағып жатыр ͡ ғой↓ // түсүнөсүз ͡ б̊е↑/// ↑бұл жерде / менің ^уойұмша →// тұтас көркөмдүк кеңес керек↓///
Қалқаман Сарин	Бүкіл жаңағы ақпаратқа жұмыс қабілеті жететін, құдіреті жететін бір-ақ көркемдік кеңес керек. Тіпті мына сахнада концерт қоятын кезде де ана әнші қандай ән айтады, қандай сөз, оның сөзі қандай, сапасы қандай деген дүниеге дейін. Ал оны біз эфирге түсіріп алғаннан кейін, мына таспаға жазып алғаннан кейін, оны мына каналдан көрсетпесе, екінші канал көрсетіп жатыр. Интернетіңіз сел, тасқын болып ағып жатыр қазір. Бұл жерде ешқандай жаңағы биліктен немесе жоғарғы осыған мүдделі жауапты адамдардың тарапынан тұтас бір заң керек. Бұны солай реттеп бермесе, халықтың жазығы жоқ, халыққа не берді. Той әндері қазіргі. Қазір әншілер...	↑бүкіл/ жаңағы ақпаратқа →// жұмұс қабілеті жететін →// құдіреті жететін // →бір-ақ көркемдік кеңес керек↓/// ↑тіпті / мына /сахнада консерт қойатын кезде де→ // ана әнші қандай ән айтады ↓// қандай сөз // ^уоның сөзі қандай ↑// сапасы қандай деген дүнүйеге дейін↓/// ↑ал / ^уоны біз ↑// эфирге түсүріп алғаннаң ͡ гейін→ // мына таспаға жазып алғаннан кейін →// ^уоны мына каналдан көрсетпесе →// ^йекінші канал көрсетіп жатыр↓/// ↑интернетіңіз сел/→ тасқын болып →// ағып жатыр кәзір↓/// ↑бұ жерде → // ^йешқандай жаңағы / →биліктен немесе жоғарғы // →^уосыған мүдделі жауапты адамдардың тарапынан→ // тұтас бір заң ͡ герек↓/// ↑бұнұ солай реттеп бермесе ↑// халықтың жазығы жоқ ↓// халыққа не берді // той әндері кәзір /кәзір әншілер↑///	▶	↑бүкүл / жаңағ'ақпаратқа →// жұмұс қәб̊ілеті жететін →// қүдүрөтү жететін // →бір-ақ көркөмдүк кеңес керек↓/// ↑тіпті / мына /сах^ынада / консерт қойатың͡ гезде ͡ де→ // ана / әнші ͡ ғандай ән айтады ↓// қандай сөз // ^уонұң сөзү͡ ғандай ↑// сапасы͡ ғандай деген дүнүйөгө дейін↓/// ↑ал / ^уонұ ͡ б̊із ↑// ^йефійрге түсүрүб̊ ͡ алғаннаң͡ гейін→ // мына таспаға жазыб̊ ͡ алғаннаң͡ гейін →// ^уонұ мына ͡ ганалдаң ͡ гөрсөтпөсө →// ^йекінші͡ ганал ͡ гөрсөтүб̊ жатыр↓/// ↑ійнтернетіңіз / сел/→ тасқым ͡ болұп →// ағыб̊жатыр ͡ ғәзір ↓/// ↑бұл жерде → // ^йешқ̊андай жаңағы / → бійліктен немесе жоғарғы // →^уосұған мүддөлү жауапт'адамдардың тарапынан→ // тұтас ͡ пір заңгерек↓/// ↑бұнұ солай ^іреттеп ͡ пермесе ↑// халықтың жазығы жоқ ↓// халыққа не͡ б̊ерді // той әндері ͡ ғәзір / әншілер↑///
Қалқаман Сарин	Тойға ғана ән жаздыратын болды. Өнер-өнер үшін, игілік үшін, құндылық үшін жасалмайтын болды. Яғни, күнкөрістің көзі - той әндерін жаңағы, жеңіл-желпі билейтін әндер болса, мені тойға жиі шақырады, ол ән хит болады деген дүние бар. Одан кейін ол тойға шақырғаннан кейін сізге әрине, ақша төленеді, көрдіңіз ба?	↑ тойға ғана / ән жаздыратын болдұ↓/// ↑^уөнөр-өнөр үшүн //→ игілік үшүн // →құндұлұқ үшүн //→ жасалмайтын болд↓/// ↑йағни / күнкөрүстің көзү↑ // той әндерін жаңағы →// жеңіл-желпі билейтін әндер болса ↑// мені тойға жиі шақырады ↓// ^уол ән хит болады →// деген дүнүйе бар↓/// ↑^уодаң гейін →/ ^уол тойға шақырғаннан кейін →// сізге әрине / ақ̊ша төленеді →// көрдүңіз ба ↑///	▶	↑ тойғағана / ән жаздыратым ͡ болдұ↓/// ↑^уөнөр /^уөнөрүшүн //→ ійгілігүшүн // →құндұлұғүшүн //→ жасалмайтым ͡ болдұ↓/// ↑ йәғ^іній / күңгөрүстүң ͡ гөзү↑ // той әндерін жаңағы →// жеңіл-желпі ͡ б̊ійлейтін әндер ͡ б̊олса ↑// мені тойға жійі шақырады ↓// ^уол ән хійт͡ полады →// деген дүнүйө ͡ б̊ар↓/// ↑^уодаң ͡ гейін →/ ^уол тойға шақырғаннаң͡ гейін →// сізг'әрійне / ақ̊ша төлөнөдү →// көрдүңүз ͡ б̊а ↑
Қалқаман Сарин	Шәкәрімнің: «бұл ән бұрынғы әннен өзгерек, бұған ұйқасты өлең сөз керек» деген дүние осы екінші жол қазір. Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек болды қазіргі әндер, оған ұйқасты өлең сөз керек екендігін ешкім Шәкәрімнің бұл қағидасына арқа сүйеп, жүгініп жатқан адам жоқ. Ал енді әнге сөз жазып жатқан, жаңағы әндерге, ақындар емес. Тағы бұған ақындарды да кінәлауға болмайды. Әншілердің бір біздің замандас әншілер емес, бізден кейінгі буынғылар шығар бәлкім, қасіреті мен кемшілігі бар. Мысалы үшін, қазір 20-25-тегі қыз-жігіттер, әншілер маған хабарласады. Мен қырыққа келіп қалған азаматпын. Мен айтам сен өзің жиырма-жиырма бестегі ақындарды неге іздемейсің, сенің кешіп жүрген сезіміңді кешіп жүр ол да. Сен сияқты жастықтың жалынын кәдімгі, осы сен жұтқан ауаны жұтып, сен сияқты сағынып, сен сияқты күйініп, сен сияқты сүйініп жүрген қыз-жігіттер сенің әніңнің сөзін, тура сенің ойыңдағыдай жазып береді. Ал менің қазір сәл көзқарасым өзгерді, есейдім.	↑шәкәрімнің бұл ән / →бұрұңғы әннен ^уөзгерек →// бұған ұйқасты ^уөлең сөз герек деген дүнүйе →// ^уосы ^йекінші жол кәзір → // бұл ән / бұрұңғы әннен ^уөзгерек болды ↓//кәзіргі әндер →// ^уоған ұйқасты ^уөлең сөз керек ^йекендігін →// ^йешкім шәкәрімнің →/ бұл қағидасына арқа сүйеп↑ // жүгініп жатқан адам жоқ↓/// ↑ал ^йенді ↑/ әнге сөз жазып жатқан →// жаңағы әндерге ақындар ^йемес↓/// ↑тағы бұған→ / ақындарды да кінәләуға болмайт↓/// ↑әншілердің→ / бір біздің замандас әншілер ^йемес→ // бізден кейінгі буынғылар шығар бәлкім →// қасіреті мен кемшілігі бар↓/// ↑мысалы үшін →// кәзір жиырма жиырма бестегі қыз-жігіттер әншілер →// маған хабарласат↓/// ↑мен қырыққа келіп қалған→ / азаматпын↓/// ↑мен айтам→ // сен ^уөзің жиырма-жиырма бестегі ақындарды →// неге іздемейсің ↓// сенің кешіп жүрген сезіміңді ↑// кешіп жүр ^уол да↓/// ↑сен сійақты →/ жастықтың жалынын→ // кәдімгі ^уосы сен жұтқан ауаны жұтұп→ // сен сійақты сағынып→ // сен сійақты күйүніп →// сен сійақты сүйүніп жүргөн / қыз-жігіттер // →сенің әніңнің сөзін // тура сенің ^уойыңдағыдай ↑// жазып берет↓/// ↑ал менің / кәзір сәл көзғарасым ^уөзгөрді ↓// ^йесейдім↓///	▶	////// ↑шәкәрімнің бұл ән / → бұрұңғ'әннен ^уөзгөрөк →// бұған ұйқасты ^уөлөң сөзгөрөк деген дүнүйө →// ^уосұ / ^йекінші жол͡ ғәзір → // бұл ән / бұрұңғ'әннен ^уөзгөрөк ͡ полдұ ↓//қәзірг'әндер →// ^уоған ұйқасты ^уөлөң сөзгөрөк ^йекендігін →// ^йешкім шәкәрімнің →/ бұл ͡ ғағыйдасын'арқа сүйөп↑ // жүгүнүб̊ жатқан адам ͡ жоқ↓/// ↑ал ^йенді ↑/ әңге сөжжазыб̊ ͡ жатқан →// жаңағ'әндерге ақындар ^йемес↓/// ↑тағы ͡ б̊ұған→ / ақындарды ͡ да ͡ гінәләуға ͡ б̊олмайды↓///↑әншілердің→ / бір ͡ б̊іздің замандас әншілер ^йемес→ // біздең ͡ гейіңгі ͡ б̊ұуұншығар ͡ б̊әлкім →// қәсіреті мең͡ гемшілігі ͡ б̊ар↓/// ↑мысал'үшүн →// қәзір жыйырма жыйырма ͡ б̊естегі ͡ қыжжігіттер әншілер →// мағаң ͡ ғаб̊арласады↓/// ↑мен / қырыққа ͡ геліп қалған→ / азаматпын↓/// ↑мен айтам→ // сен ^уөзүң жыйырма-жыйырма ͡ б̊естег'ақындарды →// нег'іздемейсің ↓// сенің ͡ гешіб̊ жүргөн сезіміңді ↑// кешіб̊ жүр ^уол ͡ да↓/// ↑сен сыйақты →/ жастықтың жал^ынын→ // кәдімгі ^уосұ сен жұтқан ауаны жұтұп→ // сен сыйақты ͡ сағ^ынып→ // сен сыйақты / күйүнүп →// сен сыйақты ͡ сүйүнүб̊ ͡ жүргөн / қыжжігіттер // →сенің әніңнің сөзүн // тұура сенің ^уойұңдағыдай ↑// жазып ͡ переді↓///↑ал менің / қәзір сәл ͡ гөзғарасым ^уөзгөрдү/ ↓// ^йесейдім↓///
Қалқаман Сарин	Сосын әнге сөз жазған ақындардың тағы бір қиыншылығы - әнге сөз жазу оңай емес. Мысалы үшін өлең жазған кезде, өзіңіз де өлең жазасыз ғой, ешқандай дүниеге бағынбайсыз, буын-бунаққа, ырғаққа, әннің, әншінің өтініші, композитордың сұранысы деген дүние жоқ, еркін сіз көсілесіз қалай салсаңыз да. Ал әнге келген кезде, әнші бір тапсырмасын береді, сазгер екінші тапсырмасын береді, ол буын-бунақ дейді, қайырмасы мынау, соның ішінен шыға алмай, әнге бағынышты болып отырып жазасың.	↑сосын әнге / сөз жазған ақындардың →// тағы бір қыйыншылығы →// әнге сөз жазұу ^уоңай ^йемес↓/// ↑мысалы үшүн →/ ^уөлең жазған кезде →// ^уөзіңіз де ^уөлең жазасыз ғой ↑// ^йешқандай/ дүнүйеге бағынбайсыз↓ // бұуұн-бұунаққа/ ырғаққа // әннің /→ әншінің ^уөтініші // композитордың сұранысы деген →/ дүнүйе жоқ // ^йеркін сіз көсілесіс →// қалай салсаңыз да↓/// ↑ал әнге келген кезде↑ // әнші бір тап̊сырмасын берет ↓// сазгер ^йекінші тап̊сырмасын берет↓/// ↑^уол буын-бунақ дейді ↓// қайырмасы мынау →/ соның ішінен шыға алмай →// әнге бағынышты болұп ^уотырып жазасың↓///	▶	↑сосұн әңге / сөжжазған ақындардың →// тағы ͡ б̊ір͡ ғыйыншылығы →// әңге сөжжазұу ^уоңай ^йемес↓/// ↑мысал'үшүн →/ ^уөлөң жазғаң ͡ гезде →// ^уөзүңүз ͡ де ^уөлөң жазасыз ͡ ғой ↑//^йешқ̊андай/ дүнүйөгө͡ б̊ағымбайсыз↓ // бұуұм ͡ бұунаққа / ырғаққа // әннің /→ әншінің ^уөтүнүшү // композійтордұң сұранысы деген →/ дүнүйө ͡ жоқ // ^йеркін сіз ͡ гөсүлөсүз →// қалай салсаңыз ͡ да↓/// ↑ал әңге ͡ гелгең ͡ гезде ↑ // әнші ͡ б̊ір тап̊сырмасым ͡ береді ↓// сазгер ^йекінші тап̊сырмасым ͡ береді↓/// ↑^уол бұуұм-бұунағ͡ дейді ↓// қайырмасы мынау →/ сонұң ішінен шығ'алмай →// әңге͡ б̊ағ^унышты ͡ б̊олұп ^уотұрұб ͡ жазасың↓///
Маралтай Райымбек	Пұшайман халім өртеді мені, Қылқобыз кеудем шертеді нені. Жал бітті кенет жотама менің, Оқиғадағыдай ертегідегі. Ғаламат солай басталып бір сәт, Құйғытып кеттім тастарды турап. Атылдым көкке жай сияқтанып, Тұяғым алтын ай сияқтанып. Алапам тасып, ақырып, төніп, Аруағымды шақырып келіп. Шығысқа қарай адырна тарттым, Жар болсын тәңірі ақырын беріп.	↑Пұшайман халім / өртеді мені ↓// ↑Қылқобыз кеудем / шертеді нені ↓// ↑Жал бітті͡ кенет / жотама менің ↓// ↑^уОқиғадағыдай ертегідегі ↓/// ↑Ғаламат солай / басталып бір сәт ↓// ↑Құйғытып͡ кеттім тастарды турап ↓// ↑Атылдым / көкке / жай сияқтанып ↓// ↑Тұяғым алтын͡ ай сияқтанып ↓// ↑Алапам тасып / → ақырып / төніп ↓// ↑Аруағымды шақырып келіп ↓// ↑Шығысқа͡ қарай адырна тарттым ↓// ↑Жар болсын тәңірі / ақырын беріп ↓///	▶	↑ пұшайман хәлім → / ^уөртөдү мені ↓/// ↑қылғоб̊ұз͡ геудөм → / шертеді нені ↓ // ↑ жал бітт͡і генет → / жотама менің ↓ // ↑^уоқыйғадағыдай ^йертегідегі ↓/// ↑ғаламат ͡ čолай / басталып ͡ пір сәт ↓// ↑құйғұтұп͡ кеттім тастарды тұурап ↓/// ↑атылдым ͡ гөккө → // жәй сыйақтанып ↓// ↑тұйағым алтын / ай ͡ сыйақтанып ↓// ↑алапам тасып / → ақырып / төнүп ↓// ↑арұуағымды шақ^ырып͡ келіп ↓// ↑ шығысқа͡ ғарай ад^ырна тарттым ↓// ↑жар ͡б̊олсұн тәң^ірі / ақ^ырым ͡ беріп ↓///
Маралтай Райымбек	Уақыт озады екен, аға. Өйткені бұл өткінші уақытқа тоқтау болған, байлам жасаған адамдар некен-саяқ. Бұл уақытты тоқтату немен тоқтайды, аға, уақыт шын мәніндегі кәдімгі Алладан берілетін қасиетті бір өнердің шыңы болады ғой. Мысал үшін мен айтар ем, өнерді тоқтатқан кім деп. Өнерді Микеланджело тоқтатты, Рафаэльдер тоқтатты, Леонардо да Винчилер тоқтатты, Джокондаларымен, басқа да Сикстинская капеллаларындағы жасаған ұлы дүниелерімен солар уақытты тоқтатып кетті.	↑Уақыт озады екен //→ аға ↓/// ↑Өйткені бұл / өткінші уақытқа / тоқтау болған // байлам жасаған адамдар некен-саяқ ↓/// ↑Бұл / уақытты тоқтату немен тоқтайды // →аға / уақыт шын мәніндегі / кәдімгі Алладан берілетін қасиетті бір өнердің шыңы болады͡ ғой ↓/// ↑Мысал үшін мен айтар͡ ем / өнерді тоқтатқан͡ кім //→ деп / өнерді Микеланджело тоқтатты // → Рафаэльдер тоқтатты //→ Леонардо да Винчилер тоқтатты // →Джокондаларымен / басқа да Сикстинская капеллаларындағы / жасаған ұлы дүниелерімен // солар уақытты тоқтатып͡ кетті ↓///	▶	↑^ұуақыт ^уозад'екен // → аға ↓/// ↑^уөйткөнү ͡б̊ұл / ^уөткүншү ^ұуақытқа / тоқтау ͡б̊олған // байлам жасаған адамдар некенсайақ ↓/// ↑бұл / ^ұуақытты тоқтатұу немен тоқтайды // →аға / ^ұуақыт ͡ ш̆ын мәніндегі / кәдімг'алладан бер^ілетің ͡ ғәс^ійетті͡ б̊ір ^уөнөрдүң шыңы ͡ б̊олады͡ ғой ↓/// ↑мысалүшүн мен айтар͡ ем / ^уөнөрдү тоқтатқаң͡ гім //→ деп / ^уөнөрдү мійкеланджела тоқтатты // → ^ырафаэльдер тоқтатты→ // ^ілеанарда ͡ да ͡ війнчійлер тоқтатты // → джакондаларымен / басқа ͡ да сыйк̊стыйнскайа ͡гапелларындағы / жасаған ұлұ дүн^үйөлөрүмен // солар ^ұуақытты тоқтатып̊͡ кетті ↓///
Маралтай Райымбек	Тоқтатты уақытты, бізде Абай тоқтатты уақытты.	↑ Тоқтатты уақытты ↓/// Бізде Аб̊ай тоқтатты / уақытты ↓///	▶	↑ тоқтатты / ^ұуақытты ↓/// ↑бізд'аб̊ай тоқтатты / ^ұуақытты ↓///
Маралтай Райымбек	Ұялмаймын, ол ұялмайтын себебім, мен сол кездерде уақытпен, жаңағы сіз айтқандай, алысып жүрген, уақытты кідіртем деп жүрген сәттерім болатұғын сол кезде. Сол сәттер мен өмірімде, жүрегімнің басына да беріш боп қатып қалған уақыттар, сол кездерде. Мен қазір ойланғанда, толғанғанда, өзім бала-шағама қарап отырып, уайым, қам жеген кезде балаларым мен көрген қиындықты көрмесе екен, мен көрген жаңағыдай өмірдің бір бұралаң тасадағы қатпарлы, қараңғы сәттеріне бармаса екен деп тілеймін.	↑Ұялмаймын // →ол / ұялмайтын себебім // →мен сол кездерде / уақытпен жаңағы сіз айтқандай / алысып жүрген / →уақытты кідіртем деп жүрген / сәттерім болатұғын //→ сол͡ кезде ↓/// ↑Сол сәттер // →мен өмірімде / жүрегімнің басына да беріш͡ боп̊͡ қатып͡ қалған уақыттар // →сол͡ кездерде ↓/// ↑Мен қазір ойланғанда / → толғанғанда / → өзім бала-шағама͡ қарап отырып //→ уайым қам жеген кезде // → балаларым мен көрген͡ қиындықты көрмесе екен // → мен көрген жаңағыдай / өмірдің бір / бұралаң / тасадағы қатпарлы / қараңғы сәттеріне / бармаса екен деп тілеймін ↓///	▶	↑ұйалмаймын // → ^уол / ұйалмайтын себ̊еб̊ім // → мен сол͡ гездерде / ^ұуақытпен жаңағы сіз͡ айтқандай / алысыб̊ ͡ жүргөн / → ^ұуақытты ͡ гідіртем ͡ деб̊ жүргөн / сәттерім болатұғұн //→ солгезде ↓/// ↑сол сәттер // →мен ^уөмүрүмдө / жүрөгүмнүң бас^ынада ͡ б̊еріш͡ боп ͡ қатып ͡ қалған ^ұуақыттар // → солгездерде ↓/// ↑мең ͡ ғәзір ^уойлаңғанда / → толғаңғанда / →^уөзүм бала-шағама͡ ғараб̊ ͡ отұрұп → // ^ұуайым͡ ғам жегең͡ гезде // →балаларым / мең ͡ гөргөң͡ ғыйындықты ͡гөрмөсө'кен // → мең͡ гөргөн жаңағыдай / ^уөмүрдүң / бір͡ б̊ұралаң / тасадағы͡ ғатпарлы / қараңғы сәттеріне / бармаса'кен деп тілеймін ///
Маралтай Райымбек	Ал мен сүйте жүріп сол кезде өмірде кімнің кім екені, мына жаратылысты, он сегіз мың ғаламды таныдым. Кеңсайға барып түнедім, кеңсайға қондым. Ол Жазушылар одағы деген бір ғажап жер ғой. Мен кеудемдегі, ішімдегі Маралтаймен мына өмір шындап беттескен кезде, мен өмірден жеңіліп қалдым, өмірдің шындығынан жеңіліп қалдым. Мен көксеген, мен іздеген ағалар, мен іздеген арман-мұраттар, мүлде басқа екеніне көз жеткен кезде, мен сағым сынып қалды. Міне сол кезде Алматыны тастап, өлілердің мекеніне, Кеңсайға шығып кеттім.	↑Ал мен сүйте жүріп // сол кезде /→ өмірде кімнің кім екенін // →мына жаратылысты / он сегіз мың ғаламды / таныдым ↓/// ↑Кеңсайға барып түнедім // → Кеңсайға қондым ↓/// ↑Ол Жазушылар одағы деген бір ғажап жер ғой ↓/// ↑Мен / кеудемдегі // → ішімдегі Маралтаймен мына өмір шындап беттескен кезде // → мен өмірден / жеңіліп қалдым // →өмірдің шындығынан жеңіліп̊͡ қалдым ↓/// ↑Мен / көксеген /→ мен іздеген ағалар //→ мен іздеген арман-мұраттар //→ мүлде / басқа екеніне көз жеткен кезде //→ мен / сағым сынып қалды ↓/// ↑Міне сол кезде Алматыны тастап // →өлілердің мекеніне / →Кеңсайға шығып кеттім ↓///	▶	↑ал мен сөйтө͡ жүрүп // солгезде → / ^уөмүрдө͡ гімнің͡ гім ^йекенін // →мына жарат^ылысты / ^уонсегізмың͡ ғаламды / таныдым ↓/// ↑кеңсайға ͡б̊арып түнөдүм // → кеңсайға͡ ғондұм ↓/// ↑^уол жазұушұлар ^уодағы дегем͡ бір / ғажаб̊͡ жер͡ ғой ↓/// ↑мен / кеудөмдөгү // → ішімдегі маралтаймен мына ^уөмүр шыңдап͡ петтескең͡ гезде // → мен ^уөмүрдөн / жең^іліп͡ қалдым // → ^уөмүрдүң шыңдығынан жең^іліп ͡ қалдым ↓/// ↑мен / көк̊сөгөн /→ мен іздеген ағалар //→ мен іздеген арман-мұраттар //→ мүлдө / басқа ^йекен^іне ͡гөжжөткөң͡ гезде //→ мен / сағым сынып қалды ↓/// ↑міне солгезде алматыны тастап // →^уөлүлөрдүң мекеніне / →кеңсайға шығып ͡ кеттім ↓///
Маралтай Райымбек	Ол жақта да, сол ағаларымыздың басына небір жазуларды жадымызға тоқыдық, оқыдық. Бір ағамыздың басында жазулы тұр: Тірлікте жүрдім төменде, Жанғам жоқ жалған жарқырап. Жатырмын бүгін биікте, Ажалдан орын тартып ап. Әрине суық қайғы, суық қайғы, Көңілін халқың бірақ суытпайды. Егер де халық өзін ұмытпаса, Бақұл бол, халқың сені ұмытпайды. Бір күлермін ғарыш жаққа кетерде, Көп кещеге қай бетіммен кектенем.	↑Ояқта да а... сол ағаларымыздың басына небір жазуларды / жадымызға тоқыдық // → оқыдық // тоқыдық ә... ↓/// ↑Бір ағамыздың басында жазулы тұр ↓// ↑Тірлікте жүрдім төменде ↓// ↑Жанғам жоқ жалған жарқырап ↓// ↑Жатырмын бүгін биікте ↓/ ↑Ажалдан орын тартып ап ↓/// і... ↑Әрине суық қайғы / →суық қайғы ↓// ↑Көңілін халқың бірақ суытпайды↓/// ↑Егерде халық өзін ұмытпаса ↓// ↑Бақұл бол // халқың сені ұмытпайды ↓/// ↑Бір күлермін ғарыш жаққа кетерде ↓// ↑Көп кешеге қай бетіммен кектенем ↓//	▶	↑^уол жақта ͡ да сол ағаларымыздың бас^ына неб̊ір жазұуларды / жад^ымызға тоқұдұқ // → ^уоқұдұқ // → тоқұдұқ ↓/// ↑бір ағамыздың басында жазұулұ тұр ↓// ↑тірлікте жүрдүм төмөндө ↓// ↑ жаңғам͡ жоғ ͡ жалған жарқырап ↓// ↑жатырмын бүгүм ͡ бійікте ↓// ↑ажалдан ^уорұн тартып ͡ ап ↓/// ↑әрійне сұуұқ͡ қайғы / →сұуұқ͡ қайғы ↓// көңүлүн халқың бірақ̊ ͡ сұуұтпайды↓/// ↑^йегер ͡ де халығ ͡ өзүн ұмұтпаса ↓// ↑бақұл ͡ б̊ол // халқың сені → ұмұтпайды ↓/// ↑бір ͡гүлөрмүн ғарышшаққа͡ гетерде ↓// ↑көп кешшеге͡ ғай ͡ бетіммең͡ гектенем ↓///
Маралтай Райымбек	Бізге бақтың қолы бүгін жетер ме, Мұқағали, Төлегенге жетпеген. Осындай жаңағы ағаларымыздың басындағы эпитафиялар, солар мені бір сабама түсірген сияқты болды. Бір байламға әкелген, мен де мынау етекте жүрген адамдардан еш жерім артық емес, еш жерім кем емес екенін сезінген кезде жайлап, сол сезімдерімнің барын арқаға салып, басым иіліп, мына оралдым миллионнан астам халқы бар Алматының ішіне, қайтадан келіп сіңістім, сол жерде өмір сүруге тура келді.	↑Бізге бақтың қолы бүгін жетер ме ↓/ ↑Мұқағали / Төлегенге жетпеген ↓/// ↑Осындай / жаңағы ағаларымыздың басындағы эпитафиялар // → і... солар мені бір сабама түсірген сияқты болды // → бір байламға әкелген / мен де мынау етекте жүрген адамдардан еш жерім артық емес // → еш жерім кем емес екенін сезінген кезде // → жайлап / сол / сезімдерімнің барын арқаға салып / → басым иіліп // → мына оралдым // → миллионнан астам халқы бар // → Алматының ішіне қайтадан келіп сіңістім // → сол жерде өмір сүруге // → тура келді ↓///	▶	↑бізге ͡б̊ақтың͡ ғолұ ͡ б̊үгүн жетерме ↓// ↑мұқағалый / төлөгөңгө жетпеген ↓/// ↑уосұндай / жаңағ'ағаларымыздың басындағы эпыйтафыйалар //→ солар мені ͡б̊ір саб̊ама түсүргөн сыйақты ͡б̊олды // → бір ͡б̊айламғ'әкелген / менде мына ^йетекте жүргөн адамдардан ^йешшерім артығ ͡ емес// → ^йешшерім͡ гем ͡ емес ^йекенін сезіңгең͡ гезде // → жәйлап / сол / сезімдерімнің барын арқаға салып / → басым ій^іліп // → мына ^уоралдым // → мыйллыйоннан астам ͡ ғалқы ͡б̊ар //→ алматының ішіне ͡ ғайтадаң͡ геліп̊ ͡ сіңістім // → сол жерде ^уөмүр сүрүугө // → тұура͡ гелді↓///
Маралтай Райымбек	Қасымда деп айтуға болады, қасымда деп. Мен жалпы адам баласын жоғалтуда, өте қиын қабылдайтын адаммын. Сондықтан да мен мүмкіндігінше бір адам болса да, ол менің дұшпаным, жауым болса да, мен оны жоғалтпауға, көз алдымда жүргенін қалаймын.	↑Қасымда деп айтуға болат // → қасымда деп ↓/// ↑Мен / жалпы адам баласын жоғалтуда өте / қиын қабылдайтын адаммын ↓/// ↑Сондықтан да мен мүмкіндігінше // → бір адам болса да // → ол менің дұшпаным // → жауым болса да // → мен оны жоғалтпауға / →көз алдымда жүргенін қалаймын ↓///	▶	↑қасымда деб̊ ͡айтұуға ͡б̊олады // → қасымда деп ↓/// ↑мен / жалпы / адам ͡ баласын жоғалтұуды ^уөтө ͡ ғыйың ͡ ғаб̊ылдайтын адаммын ↓/// ↑сондұқтан͡ да мен мүмкүндүгүнше // → бір адам ͡ болса͡ да // → ^уол менің дұшпаным // → жауұм ͡ болса͡ да // → мен ^уонұ жоғалтпауұуға / → көз͡ алдымда жүргөнүң ͡ ғалаймын ↓///
Маралтай Райымбек	Ең басты нәрсе, мынау 18 мың ғалам Алла тағаланың бір адамның ақылы жетпес қиялынан жаратылған көрінісі ғой. Сол әлемге біз қылаудай бір кіршік түсіріп алмасақ екен деп ойлаймын, бірінші. Екінші, өзіміздің әлеміміз, мына жер шары, біз жер-ана дейміз ғой. Адам анасының бетіне түкірмейді ғой, біз кейде көшеде ештеңені қамсыз, ойсыз былш еткізіп түкіріп кетіп бара жатқан адамдарды көргенде, менің жүрегім ауырады.	↑Ең басты нәрсе // → мынау он сегіз мың ғалам // → Алла тағаланың бір / адамның ақылы жетпес // қиялынан жаратылған көрінісі ғой // → сол / әлемге біз қылаудай бір кіршік / түсіріп алмасақ екен деп ойлаймын // → бірінші ↓/// ↑Екінші / өзіміздің әлеміміз // → мына жер шары // → біз жер-ана дейміз ғой // → адам анасының бетіне түкірмейді ғой // → біз кейде көшеде / → ештеңені қамсыз / ойсыз / былш еткізіп түкіріп̊ кетіп бара жатқан адамдарды көргенде // → менің жүрегім ауырады ↓///	▶	↑^йең басты нәрсе // → мына / ^уонсегізмың ͡ ғалам // → алла͡ тағаланың бір адамның ақылы жетпес // қыйалынан жаратылғаң ͡ гөрүнүсү ͡ ғой // → сол әлемге ͡б̊із ͡ ғылауұдай бір͡ гіршік / түсүрүб̊ ͡алмасақ ^йекен деб̊ ͡ойлаймын // → бірінші ↓/// ↑^йекінші / ^уөзүмүздүң әлеміміз // → мына жершары // → біжжерана дейміз͡ ғой // → адам / анасының бетіне түкүрмөйдү͡ ғой // → біз͡ гейде ͡гөшөдө / → ештеңені͡ ғамсыз / ^уойсұз / былш ^йеткізіп түкүрүп ͡ кетіп ͡ паражатқан адамдарды көргөндө// → менің жүрөгүм ауұрады ↓///
Маралтай Райымбек	Одан кейінгі нәрсе кеудедегі жүрегіміз, жүрек тұсының тазалы жүректің тазалығы - жер шарының тазалығы. Алла жаратқан 18 мың ғалам, осы тұтастығы осы үш әлем, кәдімгі өзінен осінен тайып кетпесе екен деп тілеймін. Бүкіл көктен түскен төрт кітаптың айтатыны, одан кейін небір ғұлама данышпан шәугімбастардың айтатын нәрсесі айналып келгенде, осы үш-ақ нәрсеге тіреледі. Ізгі ой ойлау, ізгі сөз сөйлеу, ізгі іс тындыру. Жаңағы біз айтқан үш қағидат та осының айналасына топтасады деп ойлаймын, аға.	↑уОдан кейінгі нәрсе кеудедегі жүрегіміз // → жүрек тұсының тазалығы // жүректің тазалығы // → жер шарының тазалығы // → Алла жаратқан он сегіз мың ғалам // → осы тұтастығы / осы үш әлем // → кәдімгі өзінен осінен тайып кетпесе екен деп тілеймін ↓/// ↑Бүткіл көктен түскен төрт кітаб̊тың айтатыны // → одан кейін небір ғұлама данышпан шәугімбастардың айтатын нәрсесі //→ айналып̊ келгенде //→ осы үш-ақ нәрсеге тіреледі // → ізгі ой ойлау // → ізгі сөз сөйлеу // → ізгі іс тындыру ↓/// ↑Жаңағы біз айтқан үш қағидат та // → осының айналасына топтасады деп ойлаймын // аға ↓///	▶	↑^уодаң͡ гейіңгі нәрсе ͡геудөдөгү жүрөгүмүз // → жүрөк тұсұнұң тазалығы // жүрөктүң тазалығы // → жершарының тазалығы // → алла жаратқан ^уонсегізмың͡ ғалам // → ^уосұ тұтастығы / ^уосұ үш әлем // → кәдімгі ^уөзүнөн / ^уос^інен тайып ͡ кетпесе'кен деп тілеймін ↓/// ↑бүкүл ͡ гөктөн түскөн төрт͡ кітаб̊тың айтатыны // → ^уодаң͡ гейін неб̊ір ғұлама данышпан шәугүмбастардың айтатын нәрсесі //→ айналып келгенде //→ ^уосұ үш ͡ ақ нәрсеге тіреледі // → ізгі ^уой ^уойлау // → ізгі сөссөйлөу// → ізгі ͡ іс тындырұу ↓/// ↑жаңағы ͡б̊із айтқан үш қағыйдат͡ та // → ^уосұнұң айналасына топтасады деб̊ ͡ойлаймын // аға ↓///
Маралтай Райымбек	Бұл енді қоғамдағы ше, кез келген нәрсе, аға, біздің жүрегіміз арқылы өтеді ғой. Бұдан бұрынғы данышпандар айтқан жер бетіне сызат түсетін болса, ақынның жүрегінің үстімен өтеді деген. Аға, мен мысал үшін, көшеде абайсызда өтіп бара жатып, жаңағы құмырсқаны басып кетсем де, мен жүрегім ауыратын адаммын.	↑Бұл енді қоғамдағы ше / →кез келген нәрсе // → аға / біздің жүрегіміз арқылы өтеді ғой // → бұдан бұрынғы данышпандар айтқан // →жер бетіне сызат түсетін болса // → ақынның жүрегінің үстімен өтеді деген ↓/// ↑Аға / мен мысал үшін / → көшеде абайсызда / өтіп бара жатып // → жаңағы / құмырсқаны басып̊ кетсем де // → мен жүрегім ауыратын адаммын ↓///	▶	↑бұл ^йенді ͡ғоғамдағы͡ ше / →кезгелген нәрсе // → аға / біздің жүрөгүмүз арқылы ^уөтөдү ͡ ғой // → бұдам ͡ бұрұңғұ данышпандар айтқан // →жер͡ б̊ет^іне сызат түсөтүм ͡ болса // → ақынның жүрөгүнүң үстүмөн ^уөтөдү деген ↓/// ↑аға / мен мысал үшүн / → көшөде аб̊айсызда / ^уөтүппара͡ жатып // → жаңағы / құмұрсқаны ͡б̊асып ͡ кетčем͡ де // → мен жүрөгүм ауұратын адаммын ↓///
Маралтай Райымбек	Сондықтан біз қоғамда болып жатқан қайбір жақсы нәрселер, қайбір көлеңкелі нәрселер, барлығы менің жанымды ауыртады. Мен ақын болмасам да, мен оған солай жаным ауырған болар еді, күйзелген болар едім, күйген болар едім, ал қоғамда не болып жатқанының бәрін енді біз кішкентай ғана сөздің аясына салып, оны кәдімгі азғантай сөзбен айтып беру мүмкін емес деп ойлаймын. Оны көзіқарақты ел жүрегі бар адамдардың бәрі көріп-біліп отыр.	↑Сондықтан біз қоғамда болып жатқан қайбір жақ̊сы нәрселер // → қайбір көлекелі нәрселер // → барлығы менің жанымды ауыртат // →мен ақын болмасам да // → мен оған солай жаным ауырған болар еді // →күйзелген болар едім // → күйген болар едім // → ал қоғамда не болып жатқанының бәрін → енді / біз кішкентай ғана сөздің аясына салып // оны кәдімгі азғантай сөзбен / айтып беру мүмкін емес деп ойлаймын ↓/// ↑Оны көзіқарақты ел // → жүрегі бар адамдардың бәрі көріп-біліп отыр ↓/// ↑Және әркімнің өз түйсігі бар ↓///	▶	↑сондұқтам ͡ біз ͡ ғоғамда ͡ б̊олұб̊ жатқаң͡ ғайб̊ір жақ̊сы нәрселер // → қайб̊ір ͡гөлөңкелі нәрселер // → барлығы менің жанымд'ауұртады // →мен ақым ͡ болмасам͡ да // → мен ^уоған солай жаным ауұрғам ͡ болар ^йеді // →күйзөлгөм болар ^йем // → күйгөм болар ^йем // → ал ͡ ғоғамда не ͡б̊оп жатқанының бәрін → ^йенді біз / кішкентайғана сөздүң айасына салып // ^уонұ ͡гәдімгі азғантай сөзб̊өн / айтыпперүуү мүмкүн ^йемес ͡ теп ^уойлаймын ↓/// ↑^уонұ ͡гөзүғырақты ^йел // → жүрөгү ͡б̊ар адамдардың бәрі ͡гөрүп ͡ піліб̊ ͡отұр ↓/// ↑және әргімнің ^уөз түйсүгү ͡б̊ар ↓///
Маралтай Райымбек	Түпсіз дүние, түбің толса мен ертең, Келмес жаққа жан сәулесін жөнелтем. Ай толғанда күрсініп қап көкірек, Сүрінгенде, күрең түсті көлеңкем. Мен тірі жан, ол тірі жан, тәні гүл. Табысып ек, сәтсіз болды бәрібір. Өз басымдай көруші ем ғой мен оны, Көз жасымдай тамып кеткен сары нұр. Ай толғанда басым байлап бәлеге, Жан ауырып, жалғыз қалдым және де.	↑Түпсіз дүние / түбің толса мен ертең // ↑Келмес жаққа жан сәулесін жөнөлтөм ↓/// ↑Ай толғанда күрсініп қап көкірек // ↑Сүрүңгөндө / гүрең түсті көлеңкем ↓/// ↑ Мен тірі жан / ол тірі жан / тәні гүл // ↑Табысып ек / сәтсіз болды бәрібір ↓/// ↑Өз басымдай көруші ем ғой мен оны // ↑Көз жасымдай тамып кеткен сары нұр ↓/// ↑Ай толғанда / басым байлап бәлеге // ↑Жан ауырып / жалғыз ғалдым және де ///	▶	↑түп̊сүз дүн^үйө / түб̊үң толса мен ^йертең // ↑келмешшаққа жан сәулөсүн жөнөлтөм ↓/// ↑ай толғанда ͡гүрсүнүпқап көкүрөк // ↑сүрүңгөндө / күрөң түстү ͡ гөлөңкем ↓/// ↑ мен тірі͡ жан / ^уол тірі͡ жан / тәні͡ гүл // ↑таб̊ысып͡ ек / сәтčіз ͡б̊олды бәріб̊ір ↓/// ↑^уөз ͡б̊асымдай ͡ гөрүушү͡ ем͡ ғой мен ^уонұ // ↑көжжасымдай тамып ͡ кеткен сары ͡ нұр ↓/// ↑ай толғанда / басым ͡ байлап ͡ пәлеге // ↑жан ауұрұп / жалғыз͡ ғалдым және͡ де ///
Маралтай Райымбек	Толған айдың толқынынан көрдің ғой, Менің демім, өрт шарпып тұр әуеге. Мен сезбеген, ішінде бір күнә қап, Мазаңды алса, пәк махаббат кінәлап. Басымдағы, айға тигіз ерніңді, Көктегі айға мінәжат қып, мінәжат! Түн ортасы, түннің түріп түндігін. Жұлдыз ақты, анау жұлдыз кімдікі. Түптің түбі, біз жолығар нүктеміз - Көктегі ай мен жердегі айдың кіндігі.	↑Толған айдың толқынынан көрдің ғой // ↑Менің демім / өрт шарпып тұр әуеге ↓/// ↑Мен сезбеген / ішінде бір күнә қап // ↑Мазаңды алса / пәк махаббат кінәлап // ↑Басымдағы / айға тигіз ерніңді // ↑Көктегі айға мінәжат қып / мінәжат! ↑/// ↑Түн ортасы / түннің түріп түндүгін/ // ↑Жұлдыз ақты / анау жұлдыз кімдікі // ↑Түптің түбі / біз жолығар нүктеміз // ↑Көктегі ай мен жердегі айдың кіндігі ↓///	▶	↑толған айдың толқұнұнаң ͡ гөрдүң͡ ғой // ↑менің демім / ^уөрт ͡ ш̆арпып тұр әуөгө ↓/// ↑мен сезб̊еген / ішінде ͡б̊ір ͡гүнә͡ ғап // ↑мазаңд'алса / пәг ͡ махаб̊ат кінәлап // ↑басымдағы / айға тійгіз ерніңді // ↑көктөг'айға мінәжат͡ қып / мінәжат! ↑/// ↑түн ^уортасы / түннүң түрүп түндүгүн/ // ↑жұлдұз͡ ақты / анау жұлдұз͡ гімдікі // ↑түптүң түб̊ү / біжжолұғар нүктөмүз // ↑көктөг'ай мен жердег'айдың ͡гіндігі ↓///
Маралтай Райымбек	Той да болды, ой да болды. Олай болатын себебі, бұл жерде Несіпбек Дәуітаев ағамыз айтты. Осы мынау құс керуеніндей, іркес-тіркес осындай қазақтың үлкен аптал азаматтары келіп жүр ғой. Бірақ дәл мынау құстың көшіндей боп барлығы тиегін бұзбай, тобымен келгені бірінші рет деді. Мынау әкім, облыс әкімі Асқар Исабекұлы қабылдады. Бір жарым сағат уақытын қиды.	↑Той да болды // →ой да болды ↓/// ↑Олай болатын себебі //→ бұл жерде / Несіпбек Дәуүтаеп̊ ағамыз айтты // →осы мынау / құс керуеніндей //→ іркес-тіркес / осындай қазақтың үлкен аптал азаматтары келіп жүр ғой //→ бірақ дәл / мынау құстың көшіндей боп барлығы тиегін бұзбай // →тобымен келгені бірінші рет деді ↓ ///↑ Мынау әкім // →облыс әкімі Асқар Исабекұлы қабылдады→ // бір жарым сағат уақытын қиды // →	▶	↑той͡ да ͡б̊олдұ // →^уой͡ да ͡б̊олдұ ↓/// ↑^уолай болатын себ̊еб̊і //→ бұл жерде / несіппек дәуүтаеп ағамыз айтты // →^уосұ мынау / құс керүуөнүндөй //→ іркес͡ тіркес / ^уосұндай ͡ ғазақтың үлкөн аптал азаматтары͡ геліп͡ жүрғой //→ бірағ ͡дәл / мынау ͡ғұстұң ͡ гөшүндөй боп ͡ парлығы тійегім ͡ бұзб̊ай // →тоб̊ұмең͡ гелгені ͡б̊ірінші͡ рет деді ↓ ///↑ мын'әкім // →^уоб̊ұлұс әкімі / асқар ыйсаб̊екұлұ қаб̊ылдады → // бір͡ жарым сағат ^ұуақытың͡ ғыйды //
Маралтай Райымбек	Осы азаматтарға сол жерде елдің, жердің осы қазақ халқының, жаңағы әлеуметтік басқа да мәдени жағдайлары сөз етілді. Одан кейін жаңағы ақ көкеміз, Асаубай ағамыз. Сізді соншалықты қатты күтті жағдайдың қандай екенін біле тұра, сізге деген құрметі бөлек, ілтипаты бөлек қой, қай кезде де. Сол одан кейін жаңағы, сағат бесте облыстық драма театрда кеш өтті. Екі жарым сағат. Ол жерде де мен айтуға тиістімін, облыс әкімі Асқар Исабекұлы сол жерде кәдімгі басынан аяғына шейін қатысып отырды.	уос'Осы азаматтарға // сол жерде елдің / жердің осы / қазақ халқының // жаңағы / әлеуметтік / басқа да мәдени / жағдайлары сөз етілді //→ одан кейін жаңағы / ақ көкеміз //→ Асауб̊ай ағамыз // сізді соншалықты қатты күтті // →жағдайдың қандай екенін біле тұра// →сізге деген құрметі бөлек // →ілтипаты бөлек қой // →қай кезде де ↓/// ↑Сол / одан кейін жаңағы / сағат бесте облыстық драма театрда кеш өтті // →екі жарым сағат ↓/// ↑Ол жерде де / →мен айтуға тиістімін // →облыс әкімі Асқар Исабекұлы → сол жерде кәдімгі / басынан аяғына шейін қатысып отырды ↓/// ↑Бәрекелді ↓///	▶	^уос'азаматтарға // сол жерд'елдің / жердің ^уосұ / қазаққалқының // жаңағы / әлеуүмөттүк / басқа͡ да мәденій / жағдайлары сөз ^йетілді //→ ^уодаң͡ гейін жаңағы / ақкөкөмүз //→ асауб̊ай ағамыз // сізді соншалықты ͡ ғатты͡ гүттү // →жағдайдың ͡ ғандай ^йекенім ͡ біле͡ тұра// →сізге дегең ͡ ғүрмөтү ͡б̊өлөк // → ілтійпаты ͡б̊өлөкқой // →қайгезде͡ де ↓/// ↑сол / ^уодаң ͡ гейін жаңағы / сағат ͡ песте / ^уоб̊ұлұстұқ драма театрда геш͡ өттү // →екіжарым сағат ↓/// ↑^уол жерде͡ де / →мен айтұуұға тійістімін // →^уоб̊ұлұс әк^імі / асқар ыйсаб̊екұлұ → сол жерде ͡гәдімгі / бас^ынан айағына ͡ шейің ͡ ғатысыб̊ ^уотұрдұ ↓/// ↑бәрекелді ↓///
Маралтай Райымбек	Оны айтатын себебім неде, бұл басқа да облыс әкімдеріне үлгі болуға тиісті нәрсе болғандықтан мен айтып отырмын.	↑уОны айтатын себебім неде // →бұл басқа да облыс әкімдеріне үлгі болуға тиісті нәрсе →болғандықтан мен айтып отырмын ↓///	▶	↑^уон'айтатын себ̊еб̊ім неде // →бұл ͡ б̊асқа͡ да ͡ об̊ұлұс әкімдеріне / үлгү болұуға тійісті нәрсе болғандықтан / мен айтыб̊ ͡отұрмұн ↓///
Маралтай Райымбек	Ол кісінің өзі қазақы кісі, сөздің жөнін біледі, қазақы жол-жораның жөнін біледі.	↑^уОл кісінің өзі қазақы кісі // →сөздің жөнін біледі // →қазақы жол-жораның жөнін біледі ↓///	▶	↑^уол ͡ гіс^інің ^уөзү / қазақы͡ гісі // →сөздүң жөнүм ͡ біледі // →қазақы жолжораның жөнүм ͡ біледі ↓///
Маралтай Райымбек	Қырымбек ағамыз бар, Ералы Тоғжанов ағаларымыз бар, мысал үшін. Шын мәнінде де бұл, үлкен мәселе.	↑ Қырымб̊ек ағамыз бар // →Ералы Тоғжаноп̊ ағаларымыз бар // → мысал үшін ↓/// ↑Шын мәнінде де бұл/ үлкен мәселе ↓///	▶	↑қырымб̊ег ͡ ағамыз ͡б̊ар // →^йералы тоғжаноп ағаларымыз ͡б̊ар // → мысал үшүн ↓/// ↑шын мәнінде͡ де ͡б̊ұл/ үлкөн мәселе ↓///
Маралтай Райымбек	Қуанышты нәрсе, бұл енді мәдени құбылыс деп айтуға болады. Ақыны әкіміне қараған, әкімі ақынына қараған ел қай кезде де ұзаққа барған ғой мысал үшін. Қазақтың қай кезде	↑Қуанышты нәрсе //→ бұл енді мәдени құбылыс деп айтуға болат ↓/// ↑Ақыны әкіміне қараған // →әкімі ақынына қараған ел // →қай кезде де ұзаққа барған ғой ↓//→ мысал үшін ↓/// ↑Қазақтың қай кезде///	▶	↑құуанышты нәрсе //→ бұл ^йенді мәденій ғұб̊ұлұс ͡ теб̊ ͡ айтұуұға ͡б̊олады ↓/// ↑ақ^ыны / әкіміне ͡ ғараған // →әк^імі / ақ^ынына ͡ ғараған ^йел // →қайгезде͡ де ұзаққа барғаң ͡ ғой ↓//→ мысалүшүн ↓/// ↑қазақтың ͡ ғайгезд///
Маралтай Райымбек	Иә, сол енді мен анау әр кезде, жиын жасаған кезде, кеш жасаған кезде, бір бөлектеу форматта жасағым келеді. Кейбір шаруаларды өзіңізбен ақылдасып жүремін, аға, сіз бөлекше ойлайсыз ғой. Мынаны қалай қылсақ болады, былай қылсақ қалай болады деп. Бұл жолы да сол, шақырылған ағаларымның бір-бір әдемі портреттерін, әрқайсысы бір қаралық деп айтуға болады, салдырып алып бардым. Сөйтіп сол елдің алдында табыс еттім, өз атымнан. Әрине, елдің, жұрттың өзінің сый-сияпаты болып жатыр ғой, одан бөлек өзім сыйладым.	↑Иә / сол енді мен анау / әр кезде жиын жасаған кезде //→ кеш жасаған кезде // →бір бөлектеу форматта жасағым келеді //→ кейбір шаруаларды өзіңізбен ақылдасып жүремін // →аға / сіз бөлекше ойлайсыз ғой // →мынаны қалай қылсақ болады // →былай қылсақ қалай болады деп ↓/// ↑Бұл жолы да сол / шақырылған ағаларымның // →бір-бір әдемі портреттерін //→ әрқайсысы бір қаралық деп айтуға болат //→ салдырып алып бардым ↓/// ↑Сөйтіп сол елдің алдында табыс еттім // →өз атымнан ↓/// ↑Әрине / елдің / жұрттың өзінің сый-сияпаты бопатыр ғой //→ одан бөлек өзім сыйладым ↓///	▶	ійә / сол ^йенді мен анау / әргезде жыйын жасағаң͡ гезде //→ кешшасағаң͡ гезде // →бір͡ б̊өлөктөу порматта жасағым ͡геледі //→ кейб̊ір шарұуаларды ^уөзүңүзб̊өн ақылдасыб̊ ͡ жүрөмін // →аға / сіз ͡б̊өлөк̊ше ^уойлайсыз ͡ ғой // →мынаны ͡ ғалай͡ ғылсақ ͡полады // →былай ͡ ғылсақ / қалай болады деп ↓/// ↑бұл жолұ ͡ да сол / шақ^ырылған ағаларымның // →бір͡ бір әдемі портреттерін //→ әрғайсысы͡ б̊ір ͡ ғаралығ ͡ деб̊ ͡ айтұуұға ͡ б̊олады //→ салдырыб̊ ͡алыппардым ↓/// ↑сөйтүп / сол ^йелдің алдында таб̊ыс ^йеттім // →^уөз атымнан ↓/// ↑әрійне / ^йелдің / жұрттұң ^уөзүнүң сый-сыйапаты͡ б̊олып ͡ жатыр͡ ғой //→ ^уодам ͡ бөлөг ^уөзүм сыйладым ↓///
Маралтай Райымбек	Өйткені бұл неге бұлай деген кезде, менің ағаларым осы мен анау 17 жасымда сіздердің алақандарыңыздан бозторғайдың балапанындай пыр етіп ұшып кетіп едім, елу деген жасқа келдім, не берем, кәдімгі қиын жағдай басымнан өтті. Өліп қалатын бір сәттер болды. Небір жағдайлар болды. Соның бәрінен аман-есен келіп, міне қайтадан алақандарыңызға қонып жатырмын. Сол жерден мен осындай ағаларды таптым дейтін. Осы ағаларымды алға салып бардым, ағаларымды алға салып сөйледім, мен сол үшін рахметімді айттым. Сол кезде де аға, мына ... тар екен, сіздің де портретіңіз барды. Өзіңіз бармайтыныңызды біле тұрып мен алып бардым. Сөйтіп елдің алдында көрсеттім, сізді елдің бәрі, әрине, таниды ғой.	↑^уӨйткені бұл неге бұлай деген кезде //→ менің ағаларым осы //→ мен анау 17 жасымда сіздердің алақандарыңыздан бозторғайдың балапанындай пыр етіп ұшып кетіп едім // → елу деген жасқа келдім // → не берем // → кәдімгі қиын жағдай басымнан өтті // → өліп қалатын бір сәттер болды //→ небір жағдайлар болды // → соның бәрінен аман-есен келіп // → міне қайтадан алақандарыңызға қонып жатырмын // → сол жерден мен осындай ағаларды таптым дейтін ↓/// ↑Осы ағаларымды алға салып бардым // → ағаларымды алға салып сөйледім // → мен сол үшін рахметімді айттым ↓/// ↑Сол кезде де / аға / мына тар екен // → сіздің де портретіңіз барды // → өзіңіз бармайтыныңызды біле тұрып мен алып бардым ↓/// ↑Сөйтіп елдің алдында көрсеттім // → сізді елдің бәрі әрине таниды ғой ↓ ///	▶	↑^уөйткөнү ͡ б̊ұл неге ͡б̊ұлай дегең͡ гезде //→ менің ағаларым ^уосұ //→ мен анау ^уонжеті жасымда сіздердің алақандарыңыздам ͡ бозторғайдың балапанындай пыр етіб̊ ͡ ұшұп ͡ кетіб̊ ͡ едім // → ^йелүу деген жасқа ͡ гелдім // → не͡ б̊еремін // → кәдімгі ͡ғыйын жағдай басымнан ^уөттү // → ^уөлүп ͡ қалатым ͡ бір сәттер ͡б̊олдұ //→ неб̊ір жағдайлар ͡б̊олдұ // → сонұң бәр^інен аман-есең͡ геліп // → міне ͡ ғайтадан алақандарыңызға ͡ ғонұб̊ ͡ жатырмын // → сол жерден мен ^уосұндай ағаларды таптым дейтін ↓/// ↑^уос'ағаларымды алға салыппардым // → ағаларымд'алға салып̊ ͡ сөйлөдүм // → мен сол үшүн ^ырахметімд'айттым ↓/// ↑солгезде͡ де / аға / мына тар ^йекен // → сіздің де портретіңіз ͡б̊арды // → ^уөзүңүз͡ б̊армайтыныңызды ͡ б̊іле тұрұп мен алыппардым ↓/// ↑сөйтүб̊ ^йелдің алдында ͡гөрсөттүм // → сізді ^йелдің бәрі / әрійне таныйды͡ ғой ↓ ///
Маралтай Райымбек	Бұл да аға мен інінің арасындағы бір ілтипат, айтуға тиіс нәрсе деп ойлаймын. Бұл тек қана сіз хабар жүргізсеңіз, мен кейіпкер деген нәрсе емес, бұл біздің ұзақтан келе жатқан сый-құрметіміз. Біз қаршадайымыздан сізді көріп өстік, Сізді идеал тұттық. Қай жолы айтқаныңыз бар еді ғой, қазақ халқында сол азаматтықтың, мынау жігіттіктің, түр-сипаттың бір символы бар ғой, джентельмен, қазақтың джентельмені Нұртілеу Иманғали көке ғой деп айтқанбыз. Бұл негізі, аға, айтылып тұруға тиісті сөз деп ойлаймын, негізі.	↑Бұл да аға мен інінің арасындағы бір ілтипат // → айтуға тиіс нәрсе деп ойлаймын ↓/// Бұл тек қана сіз хабар жүргізсеңіз // → мен кейіпкер деген нәрсе емес // → бұл біздің ұзақтан келе жатқан сый-құрметіміз ↓/// ↑Біз қаршадайымыздан сізді көріп өстік // → сізді идеал тұттық // → қай жолы айтқаныңыз бар еді ғой // → қазақ халқында сол / → азаматтықтың / мынау жігіттіктің / түр-сипаттың бір символы бар ғой // → джентел'мен / қазақтың джентел'мені Нұртілеу Иманғали көке ғой деп айтқанбыз ↓/// ↑Бұл негізі / аға / → айтылып тұруға тиісті сөз деп ойлаймын / → негізі ↓///	▶	↑бұл͡ да аға мен інінің арасындағы ͡б̊ір ілтійпат // → айтұуұға тійіс нәрсе деб̊ ^уойлаймын ↓/// бұл текқана сіз хаб̊ар жүргүссөңүз // → мең ͡ гейіпкер деген нәрс'емес // → бұл біздің ұзақтаң ͡ геле͡ жатқан сый-ғұрмөтүмүз ↓/// ↑біз͡ ғаршадайымыздан сізді ͡гөрүб̊ ^уөстүк // → сізді ійдеал тұттұқ // → қай͡ жолұ / айтқаныңыз бар едіғой // → қазаққалқында / сол азаматтықтың / мынау жігіттіктің / түр-сыйпаттың бір сыймволы ͡б̊арғой // → джентелмен / қазақтың джентелмені нұртүлеу ыймаңғалый көкөғой деб̊ ͡айтқамб̊ыз ↓/// ↑бұл нег^ізі / аға / → айтылып тұрұуға тійісті сөз деб̊ ͡ойлаймын / → нег^ізі ↓///
Маралтай Райымбек	Қазақтың ұранына айналып кетті ғой бұл.	↑Қазақтың ұранына айналып̊͡ гетті ғой бұл ↓///	▶	↑қазақтың ұранын'айналып ̊͡ геттіғой ͡ б̊ұл ↓///
Маралтай Райымбек	Рахмет, аға. Мынау бір ғажап нәрсе екен.	↑^ыРахмет / аға ↓/// ↑Мынау бір ғажап нәрсе екен ↓///	▶	↑^ырақмет / аға ↓/// ↑мынау ͡б̊ір ғажап нәрсе'кен ↓///
Маралтай Райымбек	Әрине, аха, осының бәрі мынау жасаған осы адамның да сол осы нәрсеге әбден ақыл-ойы сеп келіп тұр және оны сіз сондай, сол деңгейде қабылдап, маған ұсынып тұрғаныңызға, аға, рахмет. Мәнді, мағыналы дүние екен. Мен өзім бұл саладан қашық емеспін, сондықтан түсінем бұл саланы, рахмет, аға.	↑Әрине / аха / осының бәрі мынау жасаған осы /→ адамның да сол осы нәрсеге әбден ақыл-ойы сеп̊͡ келіп тұр// → және оны сіз сондай / сол деңгейде қабылдап // → маған ұсынып тұрғаныңызға // аға / рахмет ↓/// ↑Мәнді мағыналы дүние екен ↓/// ↑Мен өзім бұл саладан қашық емеспін // → сондықтан түсінем бұл саланы // → рахмет / аға ↓///	▶	↑әрійне / аха / ^уосұнұң бәрі мынау жасаған ^уосұ /→ адамның да сол ^уосұ нәрсеге әб̊ден ақыл-ойұ сеп̊ ͡ келіп тұр// → және ^уонұ сіссондай / сол деңгейде қаб̊ылдап // → маған ұсұнұп тұрғаныңызға // аға / ^ырахмет ↓/// ↑мәнді мағыналы дүн^үйө ^йекен ↓/// ↑мен ^уөзүм бұл саладаң ͡ ғашығ ^йемеспін // → сондұқтан түсүнөм бұл саланы // → ^ырахмет / аға ↓///
Маралтай Райымбек	Сірі деммен серт тайысқан күні мен. Алғашқысы аруақтар, соңғысы	↑Сірі деммен серт тайысқан күні мен ↓/// ↑Алғашқысы / аруақтар / соңғысы //	▶	↑сірі деммен серт тайысқаң͡ гүнү / мен ↓/// ↑алғашқ̊ысы / ар^ұуақтар / соңғұсұ ///
Маралтай Райымбек	Уа Әдила, мына қалың қорымға. Бір басыма қос ай қадап кіріп ем.	↑Уа / Әдила / мына қалың қорымға // ↑Бір басыма / қос ай қадап кіріп ем //	▶	↑^ұуа / әдійлә / мына ͡ғалың͡ ғорұмға // ↑бір ͡б̊ас^ыма / қос͡ ай ͡ ғадап кіріб̊ ͡ ем ///
Маралтай Райымбек	Жасыл өңді ғасыл ғарақ тіріден. Көңілім қап, Маралтай мен Құдайға, Маңдайымда қара сызық, Күн айға. Ей, қара бақ қып сезімімді таптатпа. Деп мінәжат етпеп пе едім Ұмайға? Сау қанатым қалмаған соң күймеген, Рухымды қан мен сүтке илеп ем. Саған жаным ашитыны тағы рас, Емшегіңе еркек ерні тимеген. Уа, Әдила айналайын, Әдила! Қапелімде шыға келіп нұрдан сіз	↑Жасыл өңді ғасыл ғарақ тіріден ↓/// ↑Көңілім қап / Маралтай мен Құдайға // ↑Маңдайымда қара сызық / Күн айға ↓/// ↑ Ей / қара бақ қып сезімімді таптатпа // ↑Деп мінәжат етпеп пе едім Ұмайға? ↑/// ↑Сау қанатым қалмаған соң күймеген // ↑ Рухымды қан мен сүтке илеп ем ↓/// ↑Саған жаным ашитыны тағы рас // ↑Емшегіңе еркек ерні тимеген ↓/// ↑Уа / Әдила / айналайын / Әдила! /// ↑Қапелімде / шыға келіп нұрдан сіз //	▶	↑жасыл ^уөңдү / ғасыл͡ ғарақ тіріден ↓/// ↑көңүлүм͡ ғап / маралтай мең ͡ ғұдайға // ↑маңдайымда͡ ғара сызық / күн͡ айға ↓/// ↑ ^йей / қара ͡б̊аққып / сез^імімді таптатпа // ↑деп мінәжат ^йетпепп'едім ұмайға↑/// ↑сау ͡ ғанатым͡ ғалмаған соң͡ гүймөгөн // ↑ ^ұрұуұхұмдұ қан мен сүтк'ійлеп ͡ ем ↓/// ↑саған жаным ашыйтыны тағы ^ырас // ↑^йемшегіңе ^йеркек ^йерні тіймеген ↓/// ↑^ұуа / әдійлә / айналайын / әдійлә /// ↑қапелімде / шыға͡ геліб̊͡ нұрдан сіз ///
Маралтай Райымбек	Мұңдана алмас мисыздарды мұңданғыз, Қара түсті қалампырды құшақтап.	↑Мұңдана алмас мисыздарды мұңданғыз// ↑ Қара түсті қалампырды құшақтап//	▶	↑мұңдан'алмас мыйсыздарды мұңдаңғыз// ↑ қара түстү қалампырды құшақтап///
Маралтай Райымбек	Құлпытаста күліп қарап тұрған қыз.	↑Құлпытаста күліп̊͡ қарап тұрған қыз ↓///	▶	↑құлпұтаста͡ гүлүп͡ қарап тұрғаң͡ ғыз ↓///
Маралтай Райымбек	Менікі олай емес, өте сирек жазам мен. Мен жазам, жазғым келген кезде жағдай таңдамаймын.	↑ Менікі олай емес // → өте сирек жазам мен ↓/// ↑ Мен жазам // → жазғым келген кезде / → жағдай таңдамаймын ↓///	▶	↑ менікі ^уолай ^йемес // → ^уөтө сійрег͡ жазамын мен ↓/// ↑ мен жазамын // → жазғым͡ гелгең ͡ гезде / → жағдай таңдамаймын ↓///
Маралтай Райымбек	Бұл өте қиын. Бұл сұраққа жауап беру өте қиын. Ананың ақ сүтін, әкенің үмітін ақтау дейтін, мүмкін емес нәрсе.	↑ Бұл уөте қиын / → бұл сұраққа жауап беру өте қиын // → ананың ақ сүтін / → әкенің үмітін ақтау // → дейтін / мүмкін емес нәрсе ↓///	▶	↑ бұл ^уөтө͡ ғыйын / → бұл сұраққа жауапперүу ^уөтө ͡ ғыйын // → ананың ақ̊сүтүн / → әкенің үмүтүн ақтау // → дейтін / мүмкүн ^йемес нәрсе ↓///
Маралтай Райымбек	Төменгі деңгейде. Әлі ұлт болып, біз ұйыса алмай жатырмыз әлі. Ал біздің сол әлеуметтік желілердегі ой-пікірлеріміз де сол, одан да төмен деңгейде тұр. Біз қай кезде көтерілеміз? Өреміз, ой-санамыздың бәрі биіктейді, оны бір деңгейлесіп көтеріледі ғой, әлеуметтік желі деген нәрсе.	↑ Төменгі деңгейде ↓/// ↑ Әлі / ұлт болып / біз ұйыса амай атырмыз // → әлі ↓/// ↑ Ал біздің сол әлеуметтік желілердегі ой-пікірлеріміз // де → сол / одан да төмен деңгейде тұр ↓/// ↑ Біз қай кезде көтерілеміз // → өреміз / → ой-санамыздың бәрі биіктейді // → оны бір деңгейлесіп көтеріледі ғой //→ әлеуметтік желі деген нәрсе ↓///	▶	↑ төмөңгү деңгейде ↓/// ↑ әлі / ұлт ͡ полұп / біз ұйұс'алмай ^уотұрмұз // → әлі ↓/// ↑ ал біздің сол әлеуүмөттүг ͡ желілердегі ^уой ͡ пікірлеріміз // де → сол / одан͡ да төмөн деңгейде тұр ↓/// ↑ біз͡ ғай͡ гезде ͡гөтөрүлөмүз // → ^уөрөмүз / → ^уой͡ санамыздың бәрі͡ б̊ійіктейді // → ^уонұ ͡ б̊ір деңгейлесіп көтөрүлөдү ͡ ғой //→ әлеуүмөттүг ͡ желі деген нәрсе ↓///
Маралтай Райымбек	Егер Абайдың деңгейіндегідей болса, жоғары деңгейде көмектеседі. Ал бір өкініштісі, сол әлеуметтік желіде отырған данышпандардың бәрі Абайды оқымайды.	↑ Егер / Абайдың деңгейіндегідей болса // → жоғары деңгейде көмектеседі // → ал бір өкініштісі / сол әлеуметтік желіде отырған данышпандардың бәрі // Абайды оқымайды ↓///	▶	↑ ^йегер / аб̊айдың деңгейіндегідей болса // → жоғары деңгейде ͡гөмөктөсөді // → ал бір ^уөкүнүштүсү / сол әлеуүмөттүг ͡ желіде ^уотұрған данышпандардың бәрі // аб̊айды ^уоқұмайды ↓///
Маралтай Райымбек	Мен бір жиында, сол жиында қазақтың біраз зиялылары болды. Сонда бір ағамыз Құран оқыды, Құран оқыған кезде аруақтарға дұға берді. Сол жерде мен қол шапалақтадым (қол шапалақтайды). Асанәлі ағам отыр еді, ей, жын ұрып кетті ма дегендей. Сосын айттым, өнер деңгейіне шейін көтеріліпті дедім. Өйткені ана дауыста сондай бір әуез бар, сән бар, салтанат бар, мен Тәттімбеттің күйін тыңдағандай болдым.	↑ Мен бір жиында / сол жиында қазақтың біраз зиялылары болды //→ сонда бір ағамыз // Құран оқыды // → Құран оқыған кезде / аруақтарға дұға берді // → сол жерде мен қол шапалақтадым (қол шапалақтайды) ↓/// ↑ Асанәлі ағам отыр еді // → мені жақтырмады // → ей жын ұрып̊͡ кетті ма // → дегендей ↓/// ↑ Сосын айттым // → өнер деңгейіне шейін көтеріліпті // дедім / → өйткені ана дауыста сондай бір әуез бар // → сән бар // → салтанат бар // → мен Тәттімб̊еттің күйін тыңдағандай болдым ↓///	▶	↑ мем ͡ бір жыйында / сол жыйында ͡ғазақтың біраз зыйалылары ͡б̊олады //→ сонда ͡б̊ір ағамыз // құран ^уоқұдұ // → құран ^уоқұғаңгезде / ар^ұуақтарға дұға ͡б̊ерді // → сол жерде мен / қол шапалақтадым ↓/// ↑ асанәл'ағам ^уотұр͡ еді // → мені жақтырмады // → ^йей жын ұрұп ͡ кетті͡ ма // → дегендей ↓/// ↑ сосұн айттым // → ^уөнөр деңгейінешейің͡ гөтөрүлүптү // дедім / → ^уөйткөнү / ана дауұста сондай бір әуөз ͡б̊ар // → сәм ͡ бар // → салтанат ͡ пар // → мен тәттімб̊еттің͡ гүйүн тыңдағандай ͡ б̊олдұм ↓///
Маралтай Райымбек	Аға, бізде Құдаймен қорқытады қазір. Құдаймен қорқытпау керек, Құдайға деген біздегі махаббатымызды ашу керек.	↑ Аға / бізде / Құдаймен қорқытады // → қазір / Құдаймен қорқытпау керек // → Құдайға деген біздегі / махаб̊атымызды ашу керек ↓///	▶	↑ аға / бізде / құдаймең ͡ ғорқұтады // → қәзір / құдаймең͡ ғорқұтпау͡ герек // → құдайға деген / біздегі махаб̊ат^ымызд'ашұу ͡ герек ↓///
Маралтай Райымбек	Ол да бір қасиет болу керек деп ойлаймын, иманның өзі. Анау біздің аталарымыздың бәрі адамның құнының бағасын иманмен өлшеген, имансыз деген сөзді естігеннен асқан қорлық, сұмдық болмаған	↑ Ол да бір қасиет болу керек деп ойлаймын // → иманның өзі ↓/// ↑ Анау / біздің аталарымыздың бәрі // → адамның құнының бағасын иманмен өлшеген ↓/// ↑Имансыз деген сөзді естігеннен асқан қорлық // → сұмдық болмаған ↓///	▶	↑ ^уол͡ да ͡б̊ір қәс^ійет͡ полұу͡ герек деб̊͡ ойлаймын // → ыйманның ^уөзү ↓/// ↑ анау / біздің аталарымыздың бәрі // → адамның͡ ғұн^ұнұң бағасын ыймаммен ^уөлшөгөн ↓/// ↑ыймансыз деген сөзд'естігеннен асқаң͡ ғорлұқ // → сұмдұқ ͡полмаған ↓///
Маралтай Райымбек	Оған айтатын нәлет сөзі бір-ақ сөз, имансыз деген сөзді есту болды. Иә, нүкте қойылды деген сөз. Сонымен ? біздің аталарымыз. Сондықтан да, сол иманын көздің қарашығындай, жүрегінің нұрындай алақанға салып өту, әрбір қазақ баласының арманы болған. Басқа елді айтпай-ақ қояйын мен, мысал үшін. Біздегі таным, біздегі дүниетаным солай болатын атадан қалған.	↑ Оған айтатын нәлет сөзі бір-ақ сөз // → имансыз деген сөзді есту //→ болды↓/// ↑ Иә / нүкте қойылды деген сөз ↓/// ↑ Сонымен өлшеген біздің аталарымыз // → мысал үшін / сондықтан да / сол иманын көздің қарашығындай //→ жүрегінің нұрындай алақанға салып өту // → әрбір қазақ баласының арманы болған // → басқа елді айтпай-ақ қояйын // → мен / мысал үшін ↓/// ↑ Біздегі таным // → біздегі дүние таным // → солай болатын / → атадан қалған ↓///	▶	↑ ^уоған айтатын нәлет͡ čөзү ͡б̊ір͡ ақ̊ ͡ сөз // → ыймансыз деген сөздү ^йестүу //→ болдұ↓/// ↑ ійә / нүктө͡ ғойұлдұ деген сөз ↓/// ↑ сонұмен ^уөлшөгөм біздің аталарымыз // → мысалүшүн / сондұқтан͡ да / сол ыйманың ͡ гөздүң͡ ғарашығындай //→ жүрөгүнүң нұрұндай алақаңға͡ салыб̊͡ өтүу // → әрб̊ір͡ ғазақ ͡паласының арманы ͡б̊олған // → басқа ^йелді айтпай͡ ақ͡ қойайын // → мен / мысалүшүн ↓/// ↑ біздегі таным // → біздегі дүн^үйөтаным // → солай болатын / → атадаң͡ ғалған ↓///
Маралтай Райымбек	Жоқ, ол былай ғой, шартты түрде айтылатын нәрсе. Өзіңді оқы дейтін өзіңді өзің таны, өзіңді өзің жетілдір дейтін мағынада айтылатын нәрсе ғой мысал үшін. Мен бәрін оқимын, менен бұрынғылардың бәрін оқимын, менен кейін келе жатқан балалардың қаншамасын біз маңдайынан сипадық, арқасынан қақтық, жеткіздік, жетілдірдік. Мен баяғыда Алматыда өзім әрең жүріп есімді жия бастап, облыс-облыстарда қаншама ақындарды, жас ақындарды шақырып алып, осы Алматыда Жазушылар одағында, Ғалымдар үйінде кештер өткіздім, өйткені мен өзім де сол ағалардың сондай жақсылықтарды, сипаттарды көрдім.	↑ Жоқ → ол / былай ғой // → шартты түрде айтылатын нәрсе да ↓/// ↑ Өзіңді-өзің оқы // дейтін / → өзіңді-өзің таны // → өзіңді-өзің жетілдір // → дейтін мағынада айтылатын нәрсе ғой // → мысал үшін ↓/// ↑ Мен бәрін оқимын // → менен бұрынғылардың бәрін оқимын // → менен кейін келе жатқан балалардың қаншамасын біз маңдайынан сипадық // арқасынан қақтық //→ жеткіздік / жетілдірдік ↓/// ↑ Мен баяғыда Алматыда өзім әрең жүріп // → есімді жия бастап // → облыс-облыстарда қаншама ақындарды //→ жас ақындарды шақырып алып //→ осы Алматыда // → Жазушылар одағында // → Ғалымдар үйінде // → кештер өткіздім ↓/// ↑ Өйткені / мен өзім де сол ағалардың сондай жақ̊сылықтарды // → сипаттарды көрдім // → мысал үшін /	▶	↑ жоқ → ^уол / былай ͡ ғой // → шартты түрд'айтылатын нәрсе͡ де ↓/// ↑ ^уөзүңд'өзүң ^уоқұу ͡ дейтін // → ^уөзүңд'өзүң ͡ таны // → ^уөзүңд'өзүң ͡ жетілдір ͡ дейтін мағ^ынада айтылатын нәрсе ͡ ғой // → мысалүшүн ↓/// ↑ мем ͡ бәрін ^уоқыймын // → менем ͡ бұрұңғұлардың бәрін ^уоқыймын // → менең͡ гейің͡ геле жатқам ͡ балалардың͡ ғаншасым ͡ біз маңдайынан сыйпадық // арқасынаң͡͡ ғақтық //→ жеткіздік / жетілдірдік ↓/// ↑ мем ͡ байағыда / алматыда ^уөзүм әрең жүрүп // → ^йесімді жыйа ͡ б̊астап // → об̊ұлұс ^уоб̊ұлұстарда ͡ ғаншам'ақындарды //→ жас ақындарды шақ^ырыб̊ ͡алып //→ ^уос'алматыда // → жазұушұлар ^уодағында // → ғалымдар үйүндө // → кештер ^уөткүздүм ↓/// ↑ ^уөйткөнү / мен ^уөзүм͡ де сол ағалардың сондай жақ̊сылықтарды // → сыйпаттарды͡ гөрдүм // → мысалүшүн /
Маралтай Райымбек	Адам көргенін жасайды ғой, қай кезде көргенін жасайды. Ана бөлтірік бөрінің артынан ақылдылығынан ермейді дейді. Ол да бір тылсым күш, әйтеуір біреуді артыңа ертіп жүресің, ол біреу емес қой, әрине, белгілі бір тұлғалардың артынан ересің, бірақ оны ақылға салмайсыз, еріксіз ересің, мысал. Сондай оларда харизма болады, адамды ерте алатын, сондай ағаларымыздың артынан ердік. Солардың әр ісінен, әр сөзінен не істеу керек, не істемеу керек, олар былай істе, былай істеме деп айтқан жоқ.	Адам көргенін жасайды ғой // → қай кезде / көргенін жасайды // → ана бөлтірік бөрінің артынан ақылдылығынан ермейді дейді ↓/// ↑ Олда бір тылсым күш // → әйтеуір біреуді артыңа ертіп жүресің //→ ол біреу емес қой //→ әрине / белгілі бір тұлғалардың артынан ересің //→ бірақ оны ақылға салмайсыз //→ еріксіз ересің // → мысал үшін↓/// ↑Сондай оларда харизма болады //→ адамды ерте алатын //→ сондай ағаларымыздың артынан ердік //→ солардың әр ісінен // әр сөзінен не істеу керек //→ не істемеу керек //→ олар былай істе / былай істеме деп айтқан жоқ // →	▶	адам͡ гөргөнүн жасайды͡ ғой // → қайгезде ͡ гөргөнүн жасайды // → ана ͡б̊өлтүрүк / → бөрүнүң артынан ақылдылығынан ^йермейді ͡дейді ↓/// ↑ ^уол ͡ да ͡б̊ір тылсым͡͡ гүш // → әйтеуүр ͡б̊іреуд'артыңа ^йертіб̊ жүрөсүң //→ ^уол біреу ^йемес ͡ қой //→ әрійне / белгілі ͡б̊ір тұлғалардың артынан ^йересің //→ бірағ ^уонұ / ақылға салмайсыз //→ ^йерік̊сіз ^йересің // → мысалүшүн↓///
Маралтай Райымбек	Олардың жүріс-тұрысынан біз не істеуге болады, не істеуге болмайтынын сезіндім, мен өз басым. Е, былай ұят болады екен ғой, былай болса болмайды екен, мынау дұрыс екен деген нәрселерді уже санамен таразыладым. Мен өзім әке-шешемнен 16-17 жасымда қалған адаммын, мысал үшін. Содан кейінгі мен тәрбиемді осы өнердегі ақын ағаларым берді тәрбиемді.	Олардың жүріс-тұрысынан біз не істеуге болады // → не істеуге болмайтынын сезіндім //→ мен өз басым ↓/// ↑ Е / былай ұят болады екен ғой // → былай болса болмайды екен //→ мынау дұрыс екен// → деген нәрселерді / уже санамен / таразыладым ↓/// ↑ Мен өзім әке-шешемнен он алты-он жеті жасымда қалған адаммын //→ мысал үшін ↓/// ↑ Содан кейінгі мен / тәрбиемді осы өнердегі ақын ағаларым берді // → тәрбиемді ↓///	▶	^уолардың жүрүс͡ тұрұсұнам ͡ біз не'стеугө ͡ б̊олады // → не'стеугө ͡б̊олмайтынын сезіндім //→ мен ^уөз ͡б̊асым ↓/// ↑ ^йе / былай ұйат ͡ полад'екен͡ ғой // → былай болса ͡б̊олмайд'екен //→ мынау дұрұс͡ екен// → деген нәрселерді / үужө санамен таразыладым ↓/// ↑ мен ^уөзүм әке-шешемнен ^уоналты͡ ^уонжеті ͡ жасымда͡ ғалған адаммын //→ мысалүшүн ↓/// ↑ содаң͡ гейіңгі / мен / тәрб̊ійемді ^уосұ ^уөнөрдөг'ақын ағаларым ͡ берді тәрб̊ійемді ↓///
Маралтай Райымбек	Осы күнге шейін сол ағаларымыздың тәрбиесімен келе жатырмын. Так дейтін жерінде тұрамыз, жүр деген жерінде жүреміз, мысал үшін. Біз одан кем болған жоқпыз, ал Баукеңше айтқанда, тәртіпке бас иген құл емес дейді. Бұл біздің өзіміздің, өнердің ішінде, әдебиеттің ішіндегі бір тәртіп, аға сыйлау дейтін, көргенділік дейтін нәрсе.	↑ Осы күнге шейін сол ағаларымыздың тәрбиесімен келе жатырмын ↓/// ↑ Так дейтін жерінде тұрамыз // → жүр деген жерінде жүреміз // → мысал үшін ↓/// ↑ Біз одан кем болған жоқпыз //→ ал Баукеңше айтқанда / тәртіпке бас иген құл емес дейді //→ бұл біздің өзіміздің өнердің ішінде // әдебиеттің ішіндегі бір тәртіп // → аға сыйлау дейтін // → көргенділік дейтін нәрсе ↓///	▶	↑ ^уосұ ͡гүңгөшейін сол ағаларымыздың тәрб̊ійесімең͡ гележатырмын ↓/// ↑ так дейтін жерінде тұрамұз // → жүр деген жерінде жүрөмүз // → мысалүшүн ↓/// ↑ біз ^уодаң͡ гем ͡ болған жоқпұз //→ ал баукөңш'айтқанда / тәртіпке ͡б̊ас͡ ійгең͡ ғұл ^йемес ͡ тейді //→ бұл біздің ^уөзүмүздүң ^уөнөрдүң ішінде // әдеб̊ійеттің ішіндегі ͡б̊ір тәртіп // → аға сыйлау дейтін // → көрөгөндүлүк дейтін нәрсе///
Маралтай Райымбек	Осы күнге шейін сол ағаларымыздың тәрбиесімен келе жатырмын. Так дейтін жерінде тұрамыз, жүр деген жерінде жүреміз, мысал үшін. Біз одан кем болған жоқпыз, ал Баукеңше айтқанда, тәртіпке бас иген құл емес дейді. Бұл біздің өзіміздің, өнердің ішінде, әдебиеттің ішіндегі бір тәртіп, аға сыйлау дейтін, көргенділік дейтін нәрсе.	↑ Осы күнге шейін сол ағаларымыздың тәрбиесімен келе жатырмын ↓/// ↑ Так дейтін жерінде тұрамыз // → жүр деген жерінде жүреміз // → мысал үшін ↓/// ↑ Біз одан кем болған жоқпыз //→ ал Баукеңше айтқанда / тәртіпке бас иген құл емес дейді //→ бұл біздің өзіміздің өнердің ішінде // әдебиеттің ішіндегі бір тәртіп // → аға сыйлау дейтін // → көргенділік дейтін нәрсе ↓///	▶	↑ ^уосұ ͡гүңгөшейін сол ағаларымыздың тәрб̊ійесімең͡ гележатырмын ↓/// ↑ так дейтін жерінде тұрамұз // → жүр деген жерінде жүрөмүз // → мысалүшүн ↓/// ↑ біз ^уодаң͡ гем ͡ болған жоқпұз //→ ал баукөңш'айтқанда / тәртіпке ͡б̊ас͡ ійгең͡ ғұл ^йемес ͡ тейді //→ бұл біздің ^уөзүмүздүң ^уөнөрдүң ішінде // әдеб̊ійеттің ішіндегі ͡б̊ір тәртіп // → аға сыйлау дейтін // → көрөгөндүлүк дейтін нәрсе///
Маралтай Райымбек	Бар, ол жалғасын тауып келе жатыр. Біздің артымызда інілеріміз ілесіп келе жатыр. Олар да біздің қабағымызға қарайды, біз де оларды кейде айтып қоямыз, бізден кейін ақындар жоқ деп айтып қоямыз. Бірақ бар екенін біліп тұрамыз, ішіміз жылып тұрады. Бізге де ағаларымыз сөйтіп айтты, қайралсын дедік кішкене сондай нәрсе.	↑ Бар / ол жалғасын тауып келе жатыр //→ біздің артымызда інілеріміз ілесіп̊͡ келе жатыр //→ олар да біздің қабағымызға қарайды // → біз де оларды кейде айтып̊͡ қоямыз // → бізден кейін ақындар жоқ деп айтып қоямыз //→ бірақ бар екенін біліп тұрамыз //→ ішіміз жылып тұрады ↓/// ↑ Бізге де ағаларымыз сөйтіп айтты //→ қайралсын дедік кішкене //→ сондай нәрсе ↓///	▶	↑ ^уосұ ͡гүңгөшейін сол ағаларымыздың тәрб̊ійесімең͡ гележатырмын ↓/// ↑ так дейтін жерінде тұрамұз // → жүр деген жерінде жүрөмүз // → мысалүшүн ↓/// ↑ біз ^уодаң͡ гем ͡ болған жоқпұз //→ ал баукөңш'айтқанда / тәртіпке ͡б̊ас͡ ійгең͡ ғұл ^йемес ͡ тейді //→ бұл біздің ^уөзүмүздүң ^уөнөрдүң ішінде // әдеб̊ійеттің ішіндегі ͡б̊ір тәртіп // → аға сыйлау дейтін // → көрөгөндүлүк дейтін нәрсе///