Тілтанымдық электрондық кітапхана
Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты ф.ғ.д., профессор К.Ш.Хұсайын атындағы Зертхана
Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты жанындағы кітапхана қоры 1995 жылы сол кездегі Институт директоры, ф.ғ.д., профессор
Көбей Шахметұлы Хұсайынмен
директордың орынбасары, ф.ғ.д., профессор
Нұргелді Уәлидің
бастамасымен құрылды. Кітапханаға 2018 жылы профессор К.Ш.Хұсайынның есімі беріліп, «Зертхана» болып қайта құрылды. 2021 жылдан бастап кітапхана қоры цифрландырылып, ғылымның бір саласы лингвистикаға арналған алғашқы электронды кітапхана болып, заманауи форматта қайта жасақталды. Осылайша зертхананың дамуын үш кезеңге бөліп қарастыруға болады.
1. Зертхана кезеңі.
Зертхана 1995 жылы белгілі фонетист ғалым, ф.ғ.к. Жұбаныш Аралбаевтың жеке кітапханасындағы кітап қоры негізінде құрылды. Ғалым қайтыс болғаннан кейін, 1995 жылы жұбайы Разита ханымнан Институттың сол кездегі директоры Көбей Шахметұлы Хұсайынның бастамасы бойынша, Мұрат Мұхтарұлы Әуезовтің қолдауымен, Сорос қорының қаржылық көмегімен 6 000 ғылыми кітап Институт базасына сатып алынды. Сол кездегі Сорос қорының Қазақстандағы басшысы Брайн мырза кітапхана жасақталатын бөлмені өз көзімен көріп, толық танысқаннан кейін ғана келісімін беріп, кітап қорын алуға демеушілік көрсетті. Кітапхананың қоры 2006 жылы ф.ғ.к. Адай Есенқұлұлының ғылыми-лингвистикалық кітаптарымен де біршама толықты. Содан бері кітапхана мемлекеттік тапсырыспен шыққан кітаптармен, баспалар мен ғалымдар сыйға тартқан кітаптармен, Институт ғалымдарының ғылыми өнімдерімен де күн сайын молайып жатыр. Қазірт кітапхана қорында 9000 кітап бар.
Зертхана 1995 жылы белгілі фонетист ғалым, ф.ғ.к. Жұбаныш Аралбаевтың жеке кітапханасындағы кітап қоры негізінде құрылды. Ғалым қайтыс болғаннан кейін, 1995 жылы жұбайы Разита ханымнан Институттың сол кездегі директоры Көбей Шахметұлы Хұсайынның бастамасы бойынша, Мұрат Мұхтарұлы Әуезовтің қолдауымен, Сорос қорының қаржылық көмегімен 6 000 ғылыми кітап Институт базасына сатып алынды. Сол кездегі Сорос қорының Қазақстандағы басшысы Брайн мырза кітапхана жасақталатын бөлмені өз көзімен көріп, толық танысқаннан кейін ғана келісімін беріп, кітап қорын алуға демеушілік көрсетті. Кітапхананың қоры 2006 жылы ф.ғ.к. Адай Есенқұлұлының ғылыми-лингвистикалық кітаптарымен де біршама толықты. Содан бері кітапхана мемлекеттік тапсырыспен шыққан кітаптармен, баспалар мен ғалымдар сыйға тартқан кітаптармен, Институт ғалымдарының ғылыми өнімдерімен де күн сайын молайып жатыр. Қазірт кітапхана қорында 9000 кітап бар.
2. «Профессор Хұсайын Шахметұлы Көбей атындағы зертхана» кезеңі.
2018 жылы Институттың сол кездегі директоры ф.ғ.д., профессор Ерден Задаұлы Қажыбектің және Ғылыми кеңестің қолдауымен Зертханаға Профессор Көбей Шахметұлы Хұсайынның есімі беріліп, салтанатты түрде ашылды.
2018 жылы Институттың сол кездегі директоры ф.ғ.д., профессор Ерден Задаұлы Қажыбектің және Ғылыми кеңестің қолдауымен Зертханаға Профессор Көбей Шахметұлы Хұсайынның есімі беріліп, салтанатты түрде ашылды.
3. «Тілтанымдық электрондық кітапхана» кезеңі.
Ғылым мен техниканың дамуына, ақпараттық қоғамның сұранысына сәйкес, ғалымдар мен оқырмандардың уақытын үнемдеу, ақпаратты қамту ауқымын ұлғайту, жұмыс тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатында кітап қорын сандық форматқа көшіру күн тәртібіне қойылды. Зертханадағы кітап қоры 2020 жылдан бастап сол кездегі кітапхана меңгерушісі Гүлнар Әбдіхалықованың атсалысуымен сандық форматқа көшіріле бастады.
2021 жыл Зертхана қоры Институт директоры Анар Мұратқызы Фазылжанның бастамасымен және тапсырмасымен қарқынды цифрландыру жұмыстары басталды. Жұмыс барысын директордың орынбасары Ермұхамбет Маралбек ұйымдастырды, Зертхана меңгерушісі Назира Бателова үйлестіру жұмыстарын табысты атқарды. Кітап қорын цифрландыруға Институт қабырғасына келген практиканттар атсалысты және 6 адамнан тұратын арнайы топ үздіксіз жұмыс жасады:
1. Асанқызы Аружан
2. Аққұлова Томирис
3. Оразбек Нұрсұлу
4. Раматолла Нағим
5. Мамытова Аяулы
6. Карбозова Әсем
7. Жұманқызы Алтын
Нәтижесінде 2021-2022 жылдар аралығында 3000-нан аса кітап сандық форматқа көшірілді.
Директордың тікелей араласуымен және тапсырмасымен www.tbikitap.kz сайты дайындалып, сандық форматтағы кітап қоры негізінде «Электронды лингвистикалық кітапхана» жасақталды. Зертхана сайтын білікті дизайнер-программист Нұрлан Қайрамбаев және Сағитжан Мағжан дайындады.
Электронды кітапхана құру үшін үлкен форматтағы 2,5 млн. тұратын екі бағалы сканер planetarnyy-skaner-optima-a2, шағын сканерлер және сапалы компьютерлер сатып алынды. Институтта күрделі жөндеуден кейін 2010 жылы Зертханаға жаңа құрал-жабдықтар сатып алынып, материалдық базасы жаңартылды.
Ғылым мен техниканың дамуына, ақпараттық қоғамның сұранысына сәйкес, ғалымдар мен оқырмандардың уақытын үнемдеу, ақпаратты қамту ауқымын ұлғайту, жұмыс тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатында кітап қорын сандық форматқа көшіру күн тәртібіне қойылды. Зертханадағы кітап қоры 2020 жылдан бастап сол кездегі кітапхана меңгерушісі Гүлнар Әбдіхалықованың атсалысуымен сандық форматқа көшіріле бастады.
2021 жыл Зертхана қоры Институт директоры Анар Мұратқызы Фазылжанның бастамасымен және тапсырмасымен қарқынды цифрландыру жұмыстары басталды. Жұмыс барысын директордың орынбасары Ермұхамбет Маралбек ұйымдастырды, Зертхана меңгерушісі Назира Бателова үйлестіру жұмыстарын табысты атқарды. Кітап қорын цифрландыруға Институт қабырғасына келген практиканттар атсалысты және 6 адамнан тұратын арнайы топ үздіксіз жұмыс жасады:
1. Асанқызы Аружан
2. Аққұлова Томирис
3. Оразбек Нұрсұлу
4. Раматолла Нағим
5. Мамытова Аяулы
6. Карбозова Әсем
7. Жұманқызы Алтын
Нәтижесінде 2021-2022 жылдар аралығында 3000-нан аса кітап сандық форматқа көшірілді.
Директордың тікелей араласуымен және тапсырмасымен www.tbikitap.kz сайты дайындалып, сандық форматтағы кітап қоры негізінде «Электронды лингвистикалық кітапхана» жасақталды. Зертхана сайтын білікті дизайнер-программист Нұрлан Қайрамбаев және Сағитжан Мағжан дайындады.
Электронды кітапхана құру үшін үлкен форматтағы 2,5 млн. тұратын екі бағалы сканер planetarnyy-skaner-optima-a2, шағын сканерлер және сапалы компьютерлер сатып алынды. Институтта күрделі жөндеуден кейін 2010 жылы Зертханаға жаңа құрал-жабдықтар сатып алынып, материалдық базасы жаңартылды.
- Институт ғалымдарын ғылыми зерттеулеріне қажет лингвистикалық кітаптармен қамтамасыз ету;
- Отандық тіл білімі, филология саласындағы зерттеулерге, білім алушыларға қажет лингвистикалық еңбектер топтамасын ұсыну;
- Отандық және шетелдік лингвистикалық кітаптар қорын жинау және сақтау, қазақ тілтанымдық ойының базасын құру;
- Отандық тіл білімі, филология саласындағы зерттеулерге, білім алушыларға қажет лингвистикалық еңбектер топтамасын ұсыну;
- Отандық және шетелдік лингвистикалық кітаптар қорын жинау және сақтау, қазақ тілтанымдық ойының базасын құру;
- Ахмет Байтұрсынұлының ғылыми мұрасының толық жинағы және әр жылдары басылған жекелеген басылымдар, кейбір тарихи деректер, материалдар, қолжазбалар, ғалым мұрасын зерттеуге арналған, мақалалар, диссертациялық жұмыстар, монографиялар, А.Байтұрсынұлының мерейтойларына арналған конференция материалдары;
- Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында 1961-2010 жылдары аралығында жұмыс істеген Диссертациялық кеңесте қорғалған кандидаттық, докторлық диссертациялар мен авторефераттар және 2015-2022 жылдар аралығындағы Институттың докторантура бағдарламасы аясында қорғалған PhD докторлық диссертациялар;
- Мемлекеттік «Мәдени мұра», «Ғылым қазына» және ҚР-дағы «Тілдерді қолдану мен дамытуға арналған 2001-2010, 2011-2020, 2021-2025 жж. мемлекеттік бағдарламалары» бойынша шыққан іргелі еңбектер;
- Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан, Башқұртстан, Қытай, Түркия және т.б. елдерден алынған кітаптар;
- Институт дайындаған ғылыми-қолданбалы бағыттағы өнімдер: ұжымдық монографиялар, сөздіктер, жинақтар, энциклопедиялар т.б.
- Институт қызметкерлері дайындаған ғылыми өнімдер: монографиялар, оқулықтар т.б.;
7000-нан астам лингивистикалық ғылыми басылымдардан тұратын кітап қорымен қатар жаңадан шыққан ғылыми, ғылыми-көпшілік лингвистикалық еңбектермен үнемі толығып отырады.
- Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтында 1961-2010 жылдары аралығында жұмыс істеген Диссертациялық кеңесте қорғалған кандидаттық, докторлық диссертациялар мен авторефераттар және 2015-2022 жылдар аралығындағы Институттың докторантура бағдарламасы аясында қорғалған PhD докторлық диссертациялар;
- Мемлекеттік «Мәдени мұра», «Ғылым қазына» және ҚР-дағы «Тілдерді қолдану мен дамытуға арналған 2001-2010, 2011-2020, 2021-2025 жж. мемлекеттік бағдарламалары» бойынша шыққан іргелі еңбектер;
- Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан, Башқұртстан, Қытай, Түркия және т.б. елдерден алынған кітаптар;
- Институт дайындаған ғылыми-қолданбалы бағыттағы өнімдер: ұжымдық монографиялар, сөздіктер, жинақтар, энциклопедиялар т.б.
- Институт қызметкерлері дайындаған ғылыми өнімдер: монографиялар, оқулықтар т.б.;
7000-нан астам лингивистикалық ғылыми басылымдардан тұратын кітап қорымен қатар жаңадан шыққан ғылыми, ғылыми-көпшілік лингвистикалық еңбектермен үнемі толығып отырады.
1995 жылы зертхана құрылғаннан бері әр кезеңде Шынар Канафьева (1995 – ), Гүлмира Садирова, Айгүл Иманғазина ( – 2005), Гүлжиһан Көбденова (2005 – 2011), Гүлнәр Әбдіхалықова (2011 – 2022), Назира Бателова (2023 – қазіргі уақытқа дейін) қызмет етті. Олар әр кезеңде зертхананы толықтыру, инвентиразизация жасау, реттеу жұмыстарын жауапкершілікпен орындап отырды.
Зертхана қоры мен «Электронды лингвистикалық кітапхана» Институт қызметкерлері мен Республикадағы тілтанушы ғалымдарға, филолог мамандар мен студенттерге, оқытушыларға, қалың жұртшылыққа, қазақ тілі мен қазақ лингвистикасы туралы білгісі келетін шетелдік зерттеушілерге үлкен мүмкіндік береді.
Зертханамызға, Тілтанымдық электрондық кітапхананың онлайн сайтына қош келдіңіздер, қадірменді оқырман!
Зертхана қоры мен «Электронды лингвистикалық кітапхана» Институт қызметкерлері мен Республикадағы тілтанушы ғалымдарға, филолог мамандар мен студенттерге, оқытушыларға, қалың жұртшылыққа, қазақ тілі мен қазақ лингвистикасы туралы білгісі келетін шетелдік зерттеушілерге үлкен мүмкіндік береді.
Зертханамызға, Тілтанымдық электрондық кітапхананың онлайн сайтына қош келдіңіздер, қадірменді оқырман!